Μετάφραση-Επιμέλεια: Συρμακέζη Αργυρώ, Παλαιολόγος Ανδρέας
Μετάφραση από κομμάτι του βιβλίου Understanding a Photograph,
John Berger (Οκτώβρης 2013)
Την Τρίτη 10 Οκτώβρη 1967, μια φωτογραφία διαδόθηκε σ’ όλο τον κόσμο ως απόδειξη για τον θάνατο του Guevara την προηγούμενη Κυριακή κατά τη διάρκεια μιας σύγκρουση μεταξύ δύο λόχων του Βολιβιανού στρατού και μιας δύναμης των ανταρτών στο βόρειο τμήμα του ποταμού Rio Grande κοντά σ’ ένα χωριό στη ζούγκλα εν ονόματι Higueras (αργότερα το χωριό έλαβε την διακηρυγμένη αμοιβή για τη σύλληψη του Guevara). Η φωτογραφία του πτώματος τραβήχτηκε σ’ έναν στάβλο στη μικρή πόλη Vallegrande. Το σώμα του τοποθετήθηκε σε φορείο πάνω σε μια τσιμεντένια σκάφη.
Κατά τη διάρκεια των προηγούμενων δύο χρόνων, ο ‘Che’ Guevara είχε γίνει θρύλος. Κανείς δεν ήξερε με σιγουριά που βρισκόταν. Δεν υπήρχαν αδιάσειστα αποδεικτικά στοιχεία από κανέναν που να τον έχει δει αλλά την παρουσία του την υπέθεταν και την επικαλούνταν. Στην αρχή της τελευταίας του επιστολής1– η οποία απεστάλη από μια αντάρτικη βάση ‘’κάπου στον κόσμο΄΄ προς την τριηπειρωτική οργάνωση αλληλεγγύης στην Αβάνα- παρέθεσε μια πρόταση από τον επαναστάτη ποιητή του 19ου αιώνα José Martí : ‘’Τώρα είναι η εποχή των καμινιών, και μόνο το φως θα πρέπει να δούμε’’. Ήταν σαν στο δικό του υπάρχον φως ο Guevara να ήταν αόρατος και πανταχού παρόν.[i]
Τώρα είναι νεκρός. Οι πιθανότητες επιβίωσής του ήταν αντιστρόφως ανάλογες με τη δύναμη του θρύλου του. Ο θρύλος έπρεπε να καρφωθεί. Η New York Times έγραψε ότι: ‘’Αν ο Ernesto Che Guevara πράγματι σκοτώθηκε στην Βολιβία, όπως φαίνεται πιθανό, ένας μύθος και ταυτόχρονα ένας άνθρωπος αφέθηκε να ξεκουραστεί”.
Δεν γνωρίζουμε τις συνθήκες του θανάτου του. Μπορούμε να κατανοήσουμε την ψυχοσύνθεση αυτών που βρήκαν το σώμα του από την μεταχείριση του σώματος του Guevara μετά το θάνατό του. Πρώτα, το έκρυψαν. Έπειτα, το εξέθεσαν. Μετά, το έθαψαν σ’ ένα ανώνυμο τάφο σε άγνωστο μέρος. Στη συνέχεια το ξέθαψαν. Τέλος το έκαψαν. Όμως πριν το κάψουν, έκοψαν τα δάχτυλά του για μελλοντική ταυτοποίηση. Η τελευταία κίνηση υποδεικνύει ότι είχαν σοβαρές αμφιβολίες αν ήταν πράγματι ο Guevara αυτός που σκότωσαν. Εξίσου όμως μπορεί να σημαίνει ότι δεν είχαν καθόλου αμφιβολίες αλλά ότι φοβόντουσαν το πτώμα. Τείνω να πιστεύω το τελευταίο.
Ο σκοπός της φωτογραφίας της 10ης Οκτώβρη ήταν να βάλει τέλος σ’ έναν θρύλο. Ωστόσο, η επίδραση σ’ αυτούς που την είδαν θα μπορούσε να είναι πολύ διαφορετική. Ποιο είναι το νόημά της; Τι σημαίνει, επακριβώς αλλά και στη σφαίρα του μη πραγματικού, αυτή η φωτογραφία τώρα πια; Όσον αφορά εμένα θα προσπαθήσω να την αναλύσω προσεκτικά.
απέραντο γαλάζιο 