Γράφει ο Θανάσης Μπαντές
Το ότι ο Κέινς έχει γαλουχηθεί με τις αρχές του ελεύθερου εμπορίου είναι αναμφισβήτητο. Ο Shaxson στο βιβλίο του «OFFSHORE, Τα Νησιά των Θησαυρών» είναι απολύτως σαφής: «Για μεγάλο μέρος του 19ου αιώνα οι υπέρμαχοι του ελεύθερου εμπορίου ασκούσαν μεγάλη επιρροή: πολλοί πίστευαν ότι ήταν αυτονόητο πως το ελεύθερο εμπόριο δημιουργούσε ευημερία και έφερνε ειρήνη, ενισχύοντας την οικονομική εμπλοκή μεταξύ εθνών και δημιουργώντας αλληλεξαρτήσεις που δυσχέραιναν τη διεξαγωγή πολέμων. Αυτό θύμιζε κάπως το αξέχαστο επιχείρημα που είχε διατυπώσει τη δεκαετία του 1990 ο Τόμας Φρίντμαν, σύμφωνα με το οποίο ποτέ δύο χώρες με McDonalds – σύμβολο του ελεύθερου εμπορίου και της “Συναίνεσης της Ουάσινγκτον” – δεν είχαν εμπλακεί σε πόλεμο μεταξύ τους. (Αυτό έπαψε να ισχύει τον Μάρτιο του 1999 όταν οι νατοϊκές δυνάμεις βομβάρδισαν το Βελιγράδι). Ο Κέινς πίστευε ακράδαντα στα παραπάνω – για λίγο. “Μεγάλωσα όπως οι περισσότεροι Άγγλοι μαθαίνοντας να σέβομαι το ελεύθερο εμπόριο” έγραφε 1933 στο Yale Review, “σχεδόν σαν να αποτελούσε τμήμα του ηθικού νόμου. Θεωρούσα κάθε κοινή απόκλιση από αυτό το νόμο ηλιθιότητα και ταυτόχρονα ανοσιούργημα”». (σελ. 105 – 106).
Το ζήτημα είναι ότι μελετώντας κανείς τον τρόπο λειτουργίας του χρηματοπιστωτικού τομέα δεν οδηγείται στα ίδια συμπεράσματα: «… ο Κέινς αντιλήφθηκε ότι στον χρηματοπιστωτικό τομέα ο δανειστής και ο δανειζόμενος διαμορφώνουν μια ιεραρχία.» [… …] «Οι βιομήχανοι καπιταλιστές είναι υποχείρια των χρηματοδοτών καπιταλιστών, και συχνά τα συμφέροντά τους συγκρούονται. Στο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, λόγου χάρη, αρέσουν τα υψηλά επιτόκια, από τα οποία μπορεί να αποκομίζει σημαντικά κέρδη· όμως οι βιομήχανοι θέλουν χαμηλά επιτόκια, για να περιορίσουν το κόστος τους». (σελ. 106). Είναι η σύγκρουση ανάμεσα στο ραντιέρη (εισοδηματία) καπιταλιστή και τον επιχειρηματία. Όμως το ζήτημα δεν έμεινε μόνο εδώ: «Ο Κέινς … πρόσθεσε μία ακόμη παράμετρο. Οι χρηματοπιστωτικές εμπλοκές μεταξύ χωρών δε διασφαλίζουν απαραίτητα τη διεθνή ειρήνη». (σελ. 106).
Για τον Shaxson το υπεράκτιο σύστημα των αφορολόγητων παραδείσων και της πλήρους εχεμύθειας είναι ίσως η μεγαλύτερη πληγή της σύγχρονης οικονομίας