. Αφίσα της ταινίας «Ο άντρας που αγαπούσε τις γυναίκες»
Είδα ένα όνειρο παράξενο, όπως όλα τα όνειρα, άλλωστε. Είχα μπει, λέει, σ’ ένα αστικό λεωφορείο (δεν μπαίνω ποτέ σε αστικά λεωφορεία, ξέρετε…), είχα καθίσει πίσω, σ’ ένα απ’ τα τελευταία καθίσματα, και παρατηρούσα αμήχανα τους υπόλοιπους επιβάτες. Βαριόμουν αφόρητα, στο δρόμο είχε κίνηση, δεν είχε και τίποτα ενδιαφέρον να κοιτάξω, άρχισα να παίζω νευρικά με το εισιτήριό μου. Και τότε, άνοιξε η πόρτα του λεωφορείου, μπήκε μέσα μια πανέμορφη γυναίκα, κινήθηκε προς το μέρος μου, με πλησίασε έσκυψε στ’ αυτί μου και μου ψιθύρισε Σάββατο είναι, μη φοβάσαι…, κι ύστερα εξαφανίστηκε, χάθηκε, λες και εξατμίστηκε, μόνο η αίσθηση των μαλλιών της στο λαιμό μου έμεινε κι ο διαπεραστικός, ερωτικός ψίθυρός της… Σήκωσα τα μάτια μου κι είδα πως το λεωφορείο είχε γεμίσει γυναίκες! Γυναίκες κάθε ηλικίας, ξανθιές, κοκκινομάλλες, μελαχρινές, κοντές, ψηλές, αδύνατες και τροφαντές, όμορφες όμως όλες, λάγνες, επιθυμητές, όλες με κοιτούσαν, ήμουν ο μοναδικός άντρας στο λεωφορείο, ο μοναδικός άντρας στη γη, είχα καταστεί το αντικείμενο του πόθου τους, κι ένοιωθα λες κι είχα κατακτήσει τα αντικείμενα του δικού μου πόθου! Έκανα ένα νεύμα σε μία απ’ τις γυναίκες κι αυτή ανταποκρίθηκε αμέσως, με πλησίασε, με φίλησε, άρχισε να με χαϊδεύει, να μου λέει ερωτόλογα… δεν άντεξα και… ξύπνησα!
Ο Charles Denner, «ο άντρας που αγαπούσε τις γυναίκες»
«Τι όνειρο, Θεέ μου!», μουρμούρισα και, αυτομάτως, μου ήρθε στο μυαλό μια ταινία ενός απ’ τους σπουδαιότερους Γάλλους (και όχι μόνο) σκηνοθέτες, του Φρανσουά Τρυφώ (FrancoisTruffaut, 1932 – 1984), η ταινία «Ο άντρας που αγαπούσε τις γυναίκες» (L’ homme qui aimait les femmes, 1977), με τον CharlesDenner στον βασικό ρόλο.
Η ταινία ξεκινάει με μια κηδεία, στο Μονπελιέ, τα Χριστούγεννα του 1976, την κηδεία του Μπερτράν Μοράν, στην οποία παρίστανται μόνο γυναίκες. Η κάμερα από κάτω, απ’ τη σκοπιά του φέρετρου, βλέπουμε τα πόδια των γυναικών τη στιγμή της τελευταίας υπόκλισης, αυτά βλέπει κι ο Μπερτράν, αυτά που σ’ όλη του τη ζωή αποζητούσε να βλέπει, αυτά που, εν τέλει, καθόρισαν την ίδια τη ζωή του. Τα γυναικεία πόδια είναι διαβήτες που κυκλώνουν την Υδρόγειο, προσδίδοντάς της ισορροπία και αρμονία, κι η αφήγηση της ζωής του Μπερτράν, του άντρα που αγαπούσε τις γυναίκες, αρχίζει:
Μια μέρα σ’ ένα καθαριστήριο, τα πόδια μιας γυναίκας, κι αυτός μαγεύεται την ακολουθεί, παίρνει τον αριθμό του αυτοκινήτου της, ψάχνει να την βρει μέσω της ασφαλιστικής εταιρείας, ύστερα μέσω του γραφείου ενοικιάσεως αυτοκινήτων, με πολλές δυσκολίες την βρίσκει, πηγαίνει στην πόλη της, δεν είν’ αυτή, ήταν η ξαδέρφη της που είχε δανειστεί το αυτοκίνητο και τώρα πετάει για το Μόντρεαλ! Δεν πτοείται, βέβαια, εξ αιτίας της, άλλωστε, γνώρισε την υπάλληλο της ασφαλιστικής, δεν χάνει την ευκαιρία, βγαίνει για δείπνο μαζί της και καταλήγει στο κρεββάτι της! Λίγο πριν φύγει απ’ το σπίτι της, την ακούει να του λέει για ένα νησί όπου ζουν μόνο γυναίκες, γύρω στις 100. Δεν είναι όμορφος, έχει όμως μια γοητεία μοναδική κι έτσι κατορθώνει και ρίχνει τις γυναίκες, χωρίς να μετέρχεται μεθόδους καμακιού. Ζητάς κάτι μ’ έναν ιδιαίτερο τρόπο, σαν να εξαρτάται η ζωή σου απ’ αυτό, του λέει η υπάλληλος, κι έχει απόλυτο δίκιο.
Δεν χάνει καμιά ευκαιρία, προσεγγίζει όποια γυναίκα του αρέσει. Το ίδιο κάνει και με την ιδιοκτήτρια μια μπουτίκ, μια συνομήλική του, την οποία όμως δεν κατορθώνει να κερδίσει αφού αυτή είναι τεκνατζού και πηγαίνει μόνο με μικρότερους άντρες! Πάντα φοβόμαστε ότι θα μας απορρίψει μια μικρή, αλλά μια συνομήλικη…! Ταυτόχρονα, πιέζει φορτικά την τηλεφωνήτρια που τον ξυπνάει κάθε πρωί να του δώσει ραντεβού, αν και δεν την έχει δει ποτέ, κι όμως την θέλει κι είναι σίγουρος ότι θα είναι όμορφη. Την αποκαλεί Ηώ!
Αρχίζει να γράφει ένα βιβλίο για τη ζωή του, για τις γυναίκες τις ζωής του, στο οποίο δίνει τον τίτλο «Ο γυναικάς». Ξεκινάει, όπως όλοι, από την παιδική του ηλικία, τις πρώτες του γυναίκες, ασπρόμαυρες σκηνές, την ελκυστική κι ερωτομανή μάνα του, την πρώτη του εμπειρία σε μπορντέλο, το πρώτο σκίρτημα με μια συμμαθήτριά του, τα πόδια των γυναικών. Γυναίκες, λοιπόν, μόνο γυναίκες: Το βάδισμά τους είναι η πεμπτουσία της χάρης, αρκεί το φόρεμά τους ν’ ακολουθεί το ρυθμό των βημάτων. Ορισμένες είναι τόσο όμορφες από πίσω που δεν τις προσπερνούμε για να μην απογοητευθούμε. Όλες επιζητούν τον έρωτα, κάθε είδους έρωτα, σωματικό, συναισθηματικό ή απλώς την τρυφερότητα κάποιου που δεν θα κοιτάξει πια καμιά άλλη…
Ο Μπερτράν κι η Ζενεβιέβ, σκηνή από την ταινία «Ο άντρας που αγαπούσε τις γυναίκες»
Η Ηώ, η τηλεφωνήτρια, αρνείται πεισματικά να τον συναντήσει. Σταδιακά όμως περνάει απ’ το απόλυτο «Όχι» στο πολλά υποσχόμενο «Ίσως»! Η επιμονή φέρνει καρπούς, κι ένας κατακτητής σαν τον Μπερτράν το ξέρει.
Συνεχίζει το γράψιμο. Γράφει σε γραφομηχανή, αλλά κάνει πολλά λάθη. Έτσι δίνει τα χαρτιά σε μια κυρία να το δακτυλογραφήσει σωστά. Έχουμε κατ’ αυτόν τον τρόπο, ακόμη μία κινηματογραφική γωνία λήψης, αυτήν την δακτυλογράφου την ώρα της εργασίας της.
Μαθαίνουμε έτσι για την ιστορία της Ντελφίν, μια γυναίκας που ο Μπερτράν είδε σ’ ένα εστιατόριο, την επιθύμησε και την κατέκτησε, πλην αυτή αποδείχθηκε θεότρελλη, γεγονός που κατέστησε τη σχέση τους συναρπαστική: του ορμούσε σε δημόσιους χώρους και μετά τον κατηγορούσε για τα πράγματα που την βάζει να κάνει! Συναρπαστικό ήταν και το τέλος αυτής της σχέσης: η Ντελφίν πυροβόλησε τον άντρα της για να κερδίσει την ελευθερία της, την κέρδισε, και την άλλη μέρα την έχασε διότι την έκλεισαν στη φυλακή, αν και ο άντρας της τελικά επέζησε! Η Δικαιοσύνη, πολλές φορές, είναι άδικη…
Μετά τον αναγκαστικό χωρισμό του με την Ντελφίν, ο Μπερτράν άργησε να πάει με γυναίκα. Δεν μπορούσε να την ξεχάσει, αν και του είχε κάνει τη ζωή δύσκολη. Επιθυμούσε ακόμα και τη ζήλεια της. Κάποια στιγμή όμως την ξεπέρασε και, καθώς η Ντελφίν ενσωμάτωνε πολλές γυναίκες σ’ ένα κορμί και δεν αναπληρωνόταν μόνο με μία, άρχισε να πηγαίνει με πολλές!
Και το βιβλίο συνεχίζεται: Οιδιπόδειο με την μητέρα του, ζήλευε τους εραστές της, δεν ταχυδρομούσε τα γράμματά της προς αυτούς, κρυφοκοιτάγματα, κι ύστερα ξανά στο παρόν, βλεννόρροια, γιατρός, η συγγραφή κι η έκδοση βιβλίων που δεν ενδιαφέρουν σχεδόν κανέναν και, δεν μπορούμε να κάνουμε σεξ όλη μέρα, γι’ αυτό εφευρέθηκε η δουλειά!
Ο Φρανσουά Τρυφώ (Francois Truffaut)
Ένα βράδυ βλέπει έναν εφιάλτη, τον εαυτό του κούκλα στη βιτρίνα του καταστήματος της τεκνατζούς. Τον ξυπνάει στις 3 η ώρα η Ηώ, ξύπνα τεμπελάκο, ξέρει τα πάντα γι’ αυτόν, τον παρακολουθεί καιρό, του δίνει ραντεβού στα τυφλά (για εκείνον, βέβαια). Το πρωί, όταν βγαίνει απ’ το σπίτι, ένα αγοράκι του δίνει ένα σημείωμα: το ραντεβού αναβάλλεται. Σηκώνει τα μάτια, αναζητεί το παιδάκι, το βλέπει να φεύγει μαζί με ένα κοριτσάκι και τη μάνα τους…
Ένα άλλο βράδυ, βρίσκεται με μια γυναίκα στο σπίτι του, κι ενώ πηγαίνει στην κουζίνα, βρίσκει μέσα την… Ντελφίν, που αποφυλακίστηκε! Είναι σεμνή και διστακτική, η φυλακή με άλλαξε, του λέει, κι ύστερα… αυτός, αυτή κι η άλλη γυναίκα στο κρεββάτι γυμνοί!
Η γυναίκα που δακτυλογραφεί το βιβλίο σταματάει γιατί δεν αντέχει να κοκκινίζει, κι ας μην είναι πουριτανή. Το τελειώνει μόνος του και το στέλνει στους εκδοτικούς οίκους. Κάποιοι το απορρίπτουν, σ’ έναν όμως απ’ αυτούς μια όμορφη επιμελήτρια, η Ζενεβιέβ (BriggiteFossey), το υπερασπίζεται με θέρμη, αν και 4 άλλοι άντρες συνάδελφοί της το έχουν απορρίψει. Τελικώς η γνώμη της υπερισχύει και το βιβλίο οδεύει προς έκδοση. Ο Μπερτράν ταξιδεύει στο Παρίσι, συναντά την Ζενεβιέβ και μαζί αλλά ζουν τον τίτλο του βιβλίου από «Ο Γυναικάς» σε «Ο άντρας που αγαπούσε τις γυναίκες».
Στο Παρίσι συναντάει τυχαία και μια άλλη γυναίκα. Φαίνεται πως στη ζωή κάθε άντρα, ακόμα και του Μπερτράν, υπάρχει πάντα η «μία και μοναδική γυναίκα», αυτή που ό,τι κι αν συμβεί θα παραμείνει «μία και μοναδική», όσες γυναίκες κι αν πέρασαν, όσες γυναίκες κι αν έρθουν. Για τον Μπερτράν αυτή η γυναίκα είναι η Βέρα, που συνάντησε τυχαία στο Παρίσι, πριν πέντε χρόνια χώρισαν, τον παράτησε κι έφυγε στο Λονδίνο, τον πλήγωσε πολύ, χάπια, ηρεμιστικά, έφυγε στο Μονπελιέ, χάθηκαν, έγιναν ξένοι… Μόλις κατάλαβα ότι έγραψα το βιβλίο εξ αιτίας μιας γυναίκας και δεν την αναφέρω καν σ’ αυτό, λέει στη Ζενεβιέβ, λίγο πριν την κατακτήσει κι αυτήν, σ’ ένα ξενοδοχείο στο Μονπελιέ, μια μέρα με βροχή, πολλή βροχή… Το βιβλίο τυπώνεται χωρίς την ιστορία της Βέρας, αν και ο Μπερτράν θέλησε να το ξαναγράψει. Όπως η ζωή έτσι και τα βιβλία βρίθουν από ανεκπλήρωτες επιθυμίες και, βεβαίως, όπως στη ζωή τα πιο σημαντικά πράγματα δεν τα ζούμε σχεδόν από αμέλεια, έτσι και στα βιβλία, από αμέλεια και μόνον, τα πιο σημαντικά «επεισόδια» δεν τα γράφουμε …
Γυναικεία πόδια, σκηνή από την ταινία «Ο άντρας που αγαπούσε τις γυναίκες» (ή από το όνειρο του γράφοντος…)
Χριστούγεννα. Ο Μπερτράν είναι μόνος. Ψάχνει να βρει μια γυναίκα για συντροφιά, τηλεφωνεί, μα δεν το κατορθώνει, παραμένει μόνος! Βγαίνει έξω και, τι άλλο;, παρακολουθεί κι ακολουθεί τα πόδια μιας γυναίκας. Δεν προσέχει όμως, κι ένα αυτοκίνητο τον χτυπάει. Στο νοσοκομείο, είναι σε άσχημη κατάσταση, όταν συνέλθει, δεν πρέπει να κινηθεί,λέει ο γιατρός. Συνέρχεται. Το βιβλίο μου, θέλω το βιβλίο μου. Μετά απ’ αυτό, θα τα εγκαταλείψω όλα και θα πάω στο νησί των γυναικών. Θα τις πείσω να με δεχτούν, λέει. Κι ύστερα… βλέπει τα γοητευτικά πόδια μιας νοσοκόμας και, μοιραία, κινείται προς αυτά που τον έλκουν κυριολεκτικά. Η κίνηση αυτή όμως είναι μοιραία: αποσωληνώνεται και πεθαίνει…
Η Ζενεβιέβ, με μια ήρεμη έκφραση, σχεδόν μειδίαμα, βλέπει το πλήθος των γυναικών να στέκεται πάνω απ’ το φέρετρο του Μπερτράν και να πετάει από μια χούφτα χώμα. Κάτι σκέφτεται για όλες, για τον ξεχωριστόλόγο που ο Μπερτράν αγαπούσε την καθεμιά απ’ αυτές. Ο κακομοίρης ο Μπερτράν… Έψαχνε να βρει την ευτυχία στην ποσότητα.Γιατί, άραγε, να ψάχνουμε να βρούμε κάτι σε τόσες πολλές, ενώ μπορούμε να το βρούμε μόνο σε μία;
Aνάγλυφα του λεγόμενου θρόνου Ludovisi. Ίσως προέρχονται από ιερό πορνείας αφιερωμένο στην Αφροδίτη, στους Λοκρούς της Σικελίας. Σε αυτό, θα προσέρχονταν και μελλόνυμφες ή νεόνυμφες για να πάρουν την ευλογία της θεάς του έρωτα.
Γράφει ο Δημήτρης Τζήκας
Σύμφωνα με τα λεξικά, πόρνη καλείται η γυναίκα που κατ΄ επάγγελμα και με αμοιβή εκτελεί τη σεξουαλική πράξη, αυτή που προσφέρει το σώμα της για τη σεξουαλική ικανοποίηση άλλων· αλλιώς λέγεται ιερόδουλη ή πουτάνα. Η λέξη χρησιμοποιείται κι ως υβριστικός χαρακτηρισμός για γυναίκα που θεωρείται ανήθικη ή ως βρισιά για οποιαδήποτε γυναίκα. Ετυμολογικώς προέρχεται από το αρχαίο πόρνη.
Ο κ. Μπαμπινιώτης ορίζει την πόρνη ως γυναίκα που ικανοποιεί σεξουαλικές επιθυμίας άλλων έναντι αμοιβής και δίνει ως συνώνυμο το ιερόδουλος. (!), το πουτάνα ως μειωτικό και το ευφημιστικό παστρικιά. Στον ίδιο διαβάζουμε ότι η εκμετάλλευση πόρνης είναι αξιόποινη πράξη την οποία τελεί άνδρας που συντηρείται ολικά ή μερικά από πόρνη και από την εκμετάλλευση των ανήθικων κερδών της. Η λέξη είχε την αρχική σημ. «αυτή που έχει πουληθεί για σκλάβα», < por-na, από το ρήμα πέρνημι που σημαίνει «πουλώ»
Αναφέρονται ακόμα οι τύποι: ιερόδουλη (η) {ιεροδούλων} (λόγ.) η πόρνη, επίσης (λογιότ.) ιερόδουλος. — ιεροδουλία (η) |μτγν.|.
Και παρακάτω: Ιερόδουλος δούλος, νεαρή γυναίκα που υπηρετούσε σε ναό αφιερωμένη στον πάνδημο έρωτα (στο πλαίσιο της αρχαίας μιμητικής μαγείας που αποσκοπούσε στη γονιμοποίηση της Γης από τον Ουρανό). [1]
Υπογραμμίσαμε ήδη το θαυμασμό ή την απορία των συντακτών του λεξικού για τη λέξη ιερόδουλος και είπαμε να ψάξουμε λίγο περισσότερο το θέμα.
Τα σπίτια του ουρανού
Κατά τον αρχαίο Έλληνα ιστορικό Ηρόδοτο, στην Αρχαία Εγγύς Ανατολή, κατά μήκος των ποταμών Τίγρη και Ευφράτη, λειτουργούσαν πολλά θρησκευτικά ιερά και ναοί αφιερωμένα σε διάφορες θεότητες γνωστά και ως «σπίτια του ουρανού”. Εκτός από τους ιερείς και τις ιέρειες, στα ιερά αυτά ζούσαν δούλοι, άντρες, γυναίκες και παιδιά, αφιερωμένοι στους Θεούς των ναών, οι οποίοι παρείχαν “σεξουαλικές υπηρεσίες”, άγνωστο ακριβώς υπό ποιες συνθήκες και προυποθέσεις, όπως θα δούμε και στη συνέχεια. Κατά τον Χριστιανό συγγραφέα Ευσέβιο, ιερή πορνεία παρατηρείται στις φοινικικές πόλεις του Aphaca και την Ηλιούπολη (Μπάαλμπεκ) μέχρι τον 40 αιώνα, όταν έκλεισαν τέτοιοι χώροι λατρείας από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο. Στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, περιπτώσεις “ιερής πορνείας» αναφέρονται ακόμη στη Σικελία, στον Πόντο, την Κύπρο, την Καππαδοκία, και βεβαίως την Κόρινθο, διάσημη για την ακολασία της.
Ως την κατάληψή της από τους Ρωμαίους το 146 π.Χ., η Κόρινθος θεωρείται πρωτεύουσα της ακολασίας και της ιερής ή κοσμικής πορνείας. Καταστρέφεται από τους Ρωμαίους, ανοικοδομείται από τον Καίσαρα, αλλά διατηρεί τη φήμη της, ακόμα και μετά την εξάλειψη των ιερόδουλων και της «σκανδαλώδους» λατρείας της Αφροδίτης στην Ακροκόρινθο. Για τους αρχαίους, ειδωλολάτρες και Χριστιανούς, παραμένει πάντα το σύμβολο πολυτελούς ζωής και της διαφθοράς. Γνωρίζουμε ακόμη τις επιστολές που έστειλε ο Απόστολος Παύλος στη νεοσύστατη Εκκλησία της Κορίνθου για να την προειδοποιήσει για την έκλυτη και αμαρτωλή ατμόσφαιρα που επικρατεί στο λιμάνι αυτό, ακόμα και κατά τα πρώτα χριστιανικά χρόνια. Στην πρώτη επιστολή προς Κορινθίους, ο Παύλος αναφέρεται δεκάδες φορές στο θέμα της πορνείας και αυτό νομίζουμε είναι μια σοβαρή ένδειξη για την εξάπλωση του φαινομένου στην πόλη. Ενδεικτικά διαβάζουμε:
Άγιος Παύλος, Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, 1608-1614, Museo del Greco, Τολέδο
Σκοπός του Παύλου είναι να ενισχύσει τη συνοχή της τοπικής χριστιανική κοινότητας, η οποία κινδυνεύει διαρκώς από τις θρησκευτικές ή άλλες πρακτικές των ειδωλολατρών, την πορνεία και τη γενικότερη έκλυση των ηθών. Είναι ιστορικά ακριβές ότι η σεξουαλική εγκράτεια ή και αποχή που διακήρυσσαν οι πρώτοι Χριστιανοί δύσκολα γινόταν αποδεκτή από τους χιλιάδες αγρότες, δούλους και απελεύθερους οι οποίοι ήταν μαζικώς μυημένοι σε οργιαστικές θρησκείες της Ανατολής και τελούσαν πλήθος παγανιστικές τελετές για πολλούς αιώνες. Ο εξελληνισμένος Ιουδαίος δίνει λεπτομερείς οδηγίες στους νεοφώτιστους Χριστιανούς:
Σύμφωνα με την Catherine Salles, από τους λαούς της Χαναάν, για τους οποίους η ιερή πορνεία αποτελεί θεμελιακή ιεροτελεστία γονιμότητας, μόνο το Ισραήλ καταδικάζει ρητά τέτοιες πρακτικές: “Δε θα υπάρχει ιερή πόρνη ανάμεσα στα κορίτσια της Ιουδαίας• δε θα υπάρχει ιερός πόρνος ανάμεσα στα αγόρια της Ιουδαίας. Δε θα φέρεις ποτέ μέσα στον οίκο του Κυρίου και θεού σου για ευκτήρια προσφορά τα κέρδη μιας πόρνης ή το μισθό ενός “σκύλου”, αφού τόσο η μια όσο και ο άλλος είναι βδελυροί για τον Κύριο και θεό σου” (Δευτερονόμιος, 23,18 -19). Η λέξη “κύων” (σκύλος) δηλώνει τον άντρα που επιδίδεται στην ιερή πορνεία. [2]
Loving Couple, Maithuna, Eastern Ganga dynasty, 13th century Orissa, India
Το ιερό της Αφροδίτης
Παρόλο που η συνήθεια αυτή εντάσσεται πλήρως στη ζωή ορισμένων ελληνικών πόλεων ως θρησκευτική πρακτική είναι ξένη και δεν ανήκει στον καθαυτό ελληνικό πολιτισμό. Όσο γνωρίζουμε, ασκείται μόνο σε ορισμένους τόπους όπως η Κόρινθος που αναφέραμε ήδη, η Πάφος και το όρος Έρυξ στη Σικελία. Για την ανδρική ιερή πορνεία γνωρίζουμε ελάχιστα. Οι δουλέμποροι οδηγούν στο πλούσιο λιμάνι τα πιο όμορφα «εμπορεύματά» τους. Εκεί έχουν όλες τις ευκαιρίες να βρουν πλούσιους αγοραστές που ψάχνουν κορίτσια αρκετά όμορφα για να τα τάξουν στην Αφροδίτη. Έτσι η Λαΐς, μια από τις πιο φημισμένες εταίρες του τέλους του 5ου π.Χ. αιώνα, παιδάκι ακόμα οδηγείται σαν σκλάβα από τη Σικελία στην Κόρινθο και αφιερώνεται στη θεά· το μέλλον της αλλάζει καθοριστικά όταν συναντά τον περίφημο ζωγράφο Απελλή που την παρουσιάζει στους αθηναϊκούς καλλιτεχνικούς και πνευματικούς κύκλους.[2]
Το ιερό της Αφροδίτης στη Σικελία είναι χτισμένο σε μια ιδιαίτερα εντυπωσιακή τοποθεσία, στην κορυφή ενός απότομου βράχου. Οι πιστοί προσφέρουν ιερόδουλες στη θεά:
«Ο ψηλός λόφος του Έρυκα κατοικείται και διαθέτει ένα ναό της Αφροδίτης με την ιδιαίτερη λατρεία του, άλλοτε γεμάτο από ιερές σκλάβες που οι Σικελοί και οι ξένοι πρόσφεραν μετά από κάποιο τάμα». (Στράβων) [2]
Το κορινθιακό ιερό θα πρέπει να παρουσίαζε πολλές ομοιότητες με τον ναό της Μπελίτ – Ιστάρ στη Βαβυλώνα. Όμως δε γνωρίζουμε τίποτα πιο συγκεκριμένο για τη ζωή των ιερόδουλων της Κορίνθου. Κατοικούν στον περίβολο του ναού; είναι ταμένες για όλη τους τη ζωή; ή έχουν τη δυνατότητα να εξαγοράσουν την ελευθερία τους; [2] Αν κρίνουμε από το γεγονός ότι διάσημες εταίρες της αρχαίας Αθήνας φέρεται να προέρχονται από το ιερό της Κορίνθου, είναι πιθανόν να γινόταν αγοραπωλησίες δούλων, άγνωστο όμως με ποια διαδικασία.
Η λεπτομερής νομοθεσία του Σόλωνα για την πορνεία παρουσιάζεται αρχικά ως μέτρο δημόσιας υγιεινής με πρώτιστο στόχο να διαφυλάξει την καθαρότητα της φυλής. Ο Αθηναίος νομοθέτης προμηθεύεται νεαρές σκλάβες και τις τοποθετεί σε σπίτια σκορπισμένα σε διάφορες συνοικίες της πόλης για να εκτονώνουν τις ορμές των νεαρών αντρών, για να προστατέψει την αγνότητα των ελεύθερων γυναικών και για να εξασφαλίσει έτσι την καθαρότητα των απογόνων των πολιτών:
«Οι νέοι της πόλης μας μπορούν να βοούν στο πορνείο όμορφες κοπέλες στη σειρά, να λιάζονται με γυμνωμένα τα στήθη. Ο καθένας μπορεί να διαλέξει εκείνη που ταιριάζει στα γούστα του: λεπτή ή χοντρή, παχουλή, ψηλή, ξερακιανή, νέα, γριά, φρέσκια ακόμα ή πολύ σιτεμένη… Σε καλούν να μπεις και σε φωνάζουν «παππούλη» αν είσαι γέρος, «πατερούλη» αν είσαι νέος. Μπορείς να πας να δεις την καθεμιά τους άφοβα, χωρίς να ξοδέψεις πολλά λεφτά, μέρα ή νύχτα, κατά πώς θέλεις»(Ξέναρχος [1])
Η Γέννηση της Αφροδίτης- Σάντρο Μποτιτσέλι. Τέμπσε καμβά
Ο Σόλων έχτισε και ναό αφιερωμένο στην Πάνδημο Αφροδίτη, δηλαδή στην «κοινή σε όλους» Αφροδίτη, προστάτιδα του αγοραίου έρωτα. Όπως είπαμε ήδη, οι γυναίκες αυτών των «κοινών» σπιτιών χαρακτηρίζονται με τον όρο πόρνη, που ετυμολογικά σημαίνει «πουλημένη» ή «προς πώληση». Ο υπαινιγμός δεν αναφέρεται σε αυτό καθαυτό επάγγελμά τους, αλλά στο γεγονός ότι πουλήθηκαν σε κάποια αγορά, καθώς στην πλειονότητά τους ήταν αγορασμένες σκλάβες. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η λέξη αποκτά στην Αθήνα πολύ γρήγορα υποτιμητική σημασία, καθώς λέγεται σχεδόν αποκλειστικά για την ευτελέστερη κατηγορία γυναικών. Για τις περισσότερες γυναίκες που προσφέρουν ανάλογες υπηρεσίες προτιμάται ο όρος εταίρα ή σύντροφος. Είναι γνωστή και η σχέση του Περικλή με την διάσημη εταίρα Ασπασία.
Ο κρατικός έλεγχος στους οίκους ανοχής συνδέεται πιθανώς και με λόγους δημόσιας υγιεινής, αν και οι μαρτυρίες δείχνουν συχνά εξαθλιωμένες συνθήκες διαβίωσης. Οι τιμές καθορίζονται αυστηρά και οι παραβάτες διώκονται. Αν και αρχικά τα σπίτια αυτά συνδέονται με την αριστοκρατική μέριμνα για τη διατήρηση της φυλής, ταυτίζονται στη συνέχεια με τη φτηνή και εύκολη απόλαυση:
«Αυτά τα πουλιά με τα γλυκόλαλα τραγούδια, δολώματα για να σας πάρουν τα λεφτά σας, αυτές οι καλογυμνασμένες φοραδίτσες της Αφροδίτης, στη σειρά ολόγυμνες, πάνω σε φίνα υφάσματα… Μπορούν να σου δώσουν σε φτηνή τιμή ακίνδυνη απόλαυση… Σε περιμένουν ολόγυμνες για να μη σε ξεγελάσουν: κοίτα τις προσεκτικά. Δε νιώθεις σε φόρμα; Κάτι σε στενοχωρεί; Άντε λοιπόν! Η πόρτα τους είναι ορθάνοιχτη. Η τιμή τους; Ένας οβολός. Βιάσου, μπες. Ούτε νάζια ούτε χαζομάρες· η κοπέλα δεν ξεγλιστράει, αμέσως σε υπακούει, ό,τι κι αν της ζητήσεις. Όταν τελειώσεις, φεύγεις. Πες της και να πάει να κρεμαστεί, δε σου είναι δα και τίποτα!» (Εύβουλος)[2]
Το επεισόδιο με την όμορφη εταίρα Φρύνη είναι πολύ γνωστό: η Φρύνη κατηγορείται για ασέβεια και απειλείται με την ποινή του θανάτου. Ο ρήτορας Υπερείδης, ο δικηγόρος της, έχει τη φαεινή ιδέα να αποκαλύψει το σώμα της πελάτισσάς του μπροστά στους δικαστές.
Δούλοι και ελεύθεροι
Να σημειώσουμε ακόμη ότι πολλοί νόμοι της αρχαίας Αθήνας γενικώς απαγορεύουν την έκδοση ελευθέρων πολιτών και οι ποινές είναι πολύ αυστηρές για τους προαγωγούς και τους μαστροπούς. Αν κάποιος μάλιστα εξέδιδε ελεύθερο παιδί τιμωρούνταν με θάνατο. Αν αυτά ήταν σε ισχύ για τους ελεύθερους πολίτες, η κατάσταση ήταν εντελώς διαφορετική στην περίπτωση των δούλων. Οι δούλοι θεωρούνται σχεδόν εμπορεύματα, αν και κατά περιόδους συναντούμε διατάξεις η πρακτικές που τους προστατεύουν κάπως, τουλάχιστον τη ζωή και τη σωματική ακεραιότητα τους. Ο αρχαίος γεωγράφος Στράβων υπολογίζει ότι μόνο στο σκλαβοπάζαρο της ιερής Δήλου διακινούνταν ημερησίως δέκα χιλιάδες δούλοι. Σε κάθε περίπτωση, η έκδοση παιδιών και γυναικών δούλων όχι μόνο επιτρεπόταν, όπως είδαμε ήδη, αλλά ήταν και μια συνήθης επικερδής επιχειρηματική δραστηριότητα στην οποία επιδίδονταν πολλοί επιφανείς Αθηναίοι πολίτες. Από τα σκλαβοπάζαρα αυτά διαλέγουν οι προαγωγοί τις εταίρες (οι οποίες εκπαιδεύονται καταλλήλως), τις λαϊκές πόρνες (π.χ. για τη συνοικία του Κεραμεικού) και βεβαίως όσες επρόκειτο να αφιερωθούν σε ναούς.
Aνάγλυφα του λεγόμενου θρόνου Ludovisi
Ζωντανά τάματα
Οι ιερές σκλάβες που σκανδαλίζουν τους Χριστιανούς αλλά και αρκετούς πιστούς της παλαιάς θρησκείας, είναι πασίγνωστες σ’ ολόκληρο τον αρχαίο κόσμο και, όπως αναφέρει πάλι ο Στράβων, προσφέρονται από τους πιστούς στη θεά. Πρόκειται κυριολεκτικά για ζωντανά τάματα. Κάποιος Ξενοφών ο Κορίνθιος, αθλητής που νίκησε στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 464 π.Χ., αφιερώνει σε ένδειξη ευχαριστίας στην Αφροδίτη της Κορίνθου πενήντα πόρνες και ο ποιητής Πίνδαρος μνημονεύει το γεγονός :
«Ω κυρίαρχη της Κύπρου, να που στο ιερό σου στην Κόρινθο ο Ξενοφών οδήγησε μια ομάδα νεαρών γυναικών, πενήντα σώματα στην υπηρεσία σου, μες στη χαρά του που είδε όλες του τις ευχές να πραγματοποιούνται».
Ο ίδιος γεωγράφος γράφει ακόμη ότι κατά τη διάρκεια της ελληνικής περιόδου ο ναός της Αφροδίτης στην Κόρινθο φιλοξένησε περισσότερες από χίλιες ιερές πόρνες – σκλάβες.
Ιερή πορνεία και ανατολικές θρησκείες
Μυθιστορήματα όπως η Αφροδίτη του Πιερ Λουΐ έδωσαν αρκετή τροφή στη φαντασία του κοινού σχετικά με την ιερή πορνεία, θα πρέπει ωστόσο να αναγνωρίσουμε ότι οι εξακριβωμένες ιστορικές πληροφορίες για το θέμα είναι μάλλον λιγοστές. Οι ιστορικοί ή οι γεωγράφοι της αρχαιότητας, κυρίως Έλληνες, που μιλούν για το θέμα εκπλήσσονται κυρίως από το σκανδαλώδη χαρακτήρα που παρουσιάζουν παρόμοιες πρακτικές και δεν δίνουν περισσότερες πληροφορίες. Η βαθύτερη σημασία του τυπικού πολύ λίγο τους ενδιαφέρει και οι εξηγήσεις που δίνουν σχετικά είναι συχνά επιπόλαιες ή βασίζονται σε φήμες και φαντασιοπληξίες. [4]
Η πρακτική της ιερής πορνείας επιβεβαιώνεται πολύ περισσότερο στη Μικρά Ασία, στην Περσία ή και στην Αίγυπτο, όπου αποτελεί μέρος της λατρείας σε ορισμένες θεότητες που αργότερα αντικαταστάθηκαν από την Αφροδίτη. Στη Λυδία, στην Αρμενία, στη Θήβα της Αιγύπτου αφιερώνονται νεαρές παρθένες στη θεότητα. Στην Αλγερία, οι Ουλέντ – Ναΐλ εκδίδονται μέχρι το γάμο τους:
«Οι Αρμένιοι λατρεύουν ιδιαίτερα την Αναΐτι και έχτισαν προς τιμήν της πολλούς ναούς, κυρίως στην Ακιλησηνή. Της αφιερώνουν σκλάβους, αγόρια και κορίτσια. Και κάτι που προξενεί πιο μεγάλη έκπληξη είναι ότι οι πιο εξέχοντες άντρες της χώρας αφιερώνουν τις ακόμα παρθένες κόρες τους: ο νόμος τις θέλει να επιδίδονται στην πορνεία για πολύ καιρό προς όφελος της θεάς, πριν να δοθούν για γάμο, και κανείς δεν κρίνει απρεπές να τις παντρευτεί στη συνέχεια».
Η Αναΐτις είναι η μεγάλη θεά των νερών, της γονιμότητας και της τεκνοποίησης. Αντιστοιχώντας στη βαβυλωνιακή Ιστάρ, λατρεύεται από τους Αρμένιους και τους Πέρσες. Μαζί με τους θεούς Μάσδα και Μίθρα αποτελούν μια τριάδα. Η Ιστάρ είναι για τους Βαβυλώνιους ταυτόχρονα η θεά του έρωτα και του πολέμου.[2]
Σύμφωνα πάλι με τον Ηρόδοτο, και οι κόρες των Λυδών συγκεντρώνουν τη προίκα τους με τον ίδιο τρόπο. Σε άλλους λαούς οι ιερόδουλες ή ιερές πόρνες ανήκουν στο διαρκή «κλήρο» της θεότητας και ασκούν όλη τους τη ζωή το επάγγελμά τους στον περίβολο του ναού της θεάς, στην οποία περιέρχονται τα χρηματικά ποσά που προσφέρουν οι πιστοί ή πελάτες. Η ιερή πορνεία, ως ιεροτελεστία, συνδέεται πιθανότατα με τη γονιμότητα και την τεκνοποίηση. Ταυτόχρονα, παρόμοια ιερά λειτουργούν πρακτικά ως κανονικοί οίκοι ανοχής ή σεξουαλικής διασκέδασης και μπορούμε βάσιμα να υποθέσουμε ότι πολλοί ναοί και κέντρα λατρείας πλούτιζαν από παρόμοιες δραστηριότητες.
Σε καλώ στο όνομα της θεάς Μύλιττας
Σε ένα απόσπασμά του, ο Ηρόδοτος αναφέρεται στις ιερόδουλες της βαβυλωνιακής θεότητας Μπελίτ – Ιστάρ, της οποίας το όνομα μετατρέπει σε Μύλλιτα:
«Να ποια είναι η πιο επονείδιστη συνήθεια των Βαβυλωνίων. Κάθε γυναίκα της χώρας πρέπει μια φορά στη ζωή της να σμίξει με έναν ξένο άντρα στο ιερό της Αφροδίτης. Πολλές απαξιούν να έρχονται σε οποιαδήποτε επαφή με άλλες Βαβυλώνιες και τα πλούτη τους τις γέμισαν αλαζονεία: πηγαίνουν στο ιερό με σκεπαστές άμαξες και τις ακολουθούν πολλοί υπηρέτες. Στον περίβολο του ναού οι γυναίκες κάθονται πολλές μαζί, έχοντας στο κεφάλι ένα στεφάνι από σκοινί. Άλλες έρχονται, άλλες φεύγουν. Ανάμεσα στις γυναίκες, περάσματα σε ευθεία γραμμή προς όλες τις διευθύνσεις επιτρέπουν στους ξένους να κινούνται για να διαλέξουν. Όταν μια γυναίκα καθίσει εκεί, πρέπει να περιμένει ένας άγνωστος να ρίξει χρήματα στα γόνατά της και να σμίξει μαζί της στο εσωτερικό του ναού. Καθώς της ρίχνει τα χρήματα, ο άντρας πρέπει να πει: «Σε καλώ στο όνομα της θεάς Μύλιττας» – αυτό είναι το ασσυριακό όνομα της Αφροδίτης. Δίνει κανείς όποιο ποσό θέλει και η γυναίκα δεν έχει κανένα δικαίωμα να αρνηθεί τον άντρα, μια και τα χρήματα είναι ιερά και πρέπει να ακολουθήσει τον πρώτο που της ρίχνει κάτι. Αφού σμίξει με τον άντρα, εκπλήρωσε το καθήκον της απέναντι στη θεά και μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι της. Όσες είναι όμορφες και με καλή κορμοστασιά μπορούν γρήγορα να επιστρέψουν σπίτι τους, όμως οι άσχημες είναι υποχρεωμένες να μένουν πολύ καιρό, μια και δεν μπορούν να τηρήσουν το νόμο. Μερικές μένουν και τρία ή τέσσερα χρόνια».
Ο αρχαίος ιστορικός αναφέρεται ενδεχομένως σε δύο διαφορετικές μορφές ιερής πορνείας, τουλάχιστον: εκείνη που υπάρχει σε λαούς όπου τα κορίτσια κάθε κοινωνικού στρώματος πρέπει να εκδίδονται για να συγκεντρώσουν το απαραίτητο για την προίκα τους ποσό και τη συνήθεια των ιερόδουλων που τάσσονται στην υπηρεσία της θεότητας. [2]
Σίγουρα στην Αθήνα και αλλού, οι «λαϊκές» πόρνες θεωρούνται αμελητέα ποσότητα και είδαμε στην αρχή πώς ο Σόλων δικαιολόγησε το ρόλο τους μέσα στην κοινωνία. Ωστόσο η πεποίθηση ότι οι δραστηριότητές τους συνδέονται με τον ιερό χώρο της Αφροδίτης και τη λατρεία της ήταν αρκετά διαδεδομένη. Το επεισόδιο με την όμορφη εταίρα Φρύνη είναι πολύ γνωστό: η Φρύνη κατηγορείται για ασέβεια και απειλείται με την ποινή του θανάτου. Ο ρήτορας Υπερείδης, ο δικηγόρος της, έχει τη φαεινή ιδέα να αποκαλύψει το σώμα της πελάτισσάς του μπροστά στους δικαστές. Οι τελευταίοι την αθωώνουν, ίσως επειδή η φυσική ομορφιά της νεαρής γυναίκας τους συγκίνησε· ο Υπερείδης υπολόγισε οπωσδήποτε και τον δεισιδαιμονικό φόβο ότι σκοτώνοντας τη Φρύνη καταστρέφουν μια ιέρεια της Αφροδίτης, αφού το υπέροχο κορμί της φέρει έκδηλη τη σφραγίδα της θεότητας.
Ανάγλυφα του λεγόμενου θρόνου Ludovisi
Πόρνες ή ιέρειες;
Τι ακριβώς ήταν λοιπόν οι ιερόδουλες; Σίγουρα πόρνες, αλλά και ιέρειες, αφού τα δύο λειτουργήματα φαίνονται στενά συνδεδεμένα μεταξύ τους. Όπως οι υπόλοιπες ιέρειες του ελληνικού κόσμου, συμμετέχουν επίσημα σε όλες τις τελετές όπου η «ιερή» παρέμβασή τους είναι απαραίτητη. Όταν οι Πέρσες εισβάλλουν στην Ελλάδα, ζητείται από τις ιερόδουλες της Κορίνθιας Αφροδίτης να προσευχηθούν δημόσια και να προσφέρουν μια θυσία για τη σωτηρία των Ελλήνων. Φαίνεται ότι οι προσευχές ήταν αποτελεσματικές, αφού ο στρατός και ο στόλος του Ξέρξη τράπηκαν οριστικά σε άτακτη φυγή από το συνασπισμό των ελληνικών πόλεων. Οι Κορίνθιοι τοποθετούν στο ναό της Αφροδίτης ένα τάμα, αγάλματα και κατάλογο με όλες τις πόρνες που προσευχήθηκαν για τη νίκη. Ένα επίγραμμα του Σιμωνίδη χαραγμένο ύστερα απ’ αυτό τον κατάλογο, αποτίει φόρο τιμής στην αποτελεσματικότητα των ιερόδουλων και της προστάτιδάς τους Αφροδίτης:
«Αυτές οι γυναίκες αφοσιώθηκαν για να προσευχηθούν στη θεϊκή Κύπριδα, για χάρη των Ελλήνων και των γενναίων στη μάχη πολιτών τους. Γιατί η θεά Αφροδίτη δεν θέλησε η ακρόπολη των Ελλήνων να παραδοθεί στους Πέρσες τοξότες».
Ενδεικτική βιβλιογραφία και πηγές
[1] Γ. Μπαμπινιώτης, Λεξικό νέας ελληνικής γλώσσας, β’ έκδ. 2005
[2]Η άλλη όψη της αρχαιότητας – Ο υπόκοσμος, Catherine Salles μετάφραση: Κώστας Τσιταράκης, εκδ. Παπαδήμας Δημ. Ν., 2007. Στο ίδιο οι λεπτομερείς παραπομπές στους αρχαίους συγγραφείς και τις πηγές.
[3] Απόστολος Παύλος. επιστολή προς Κορινθίους Α’5.9
[4] Το ταξίδι στον αρχαίο κόσμο, CASSON LIONEL, εκδ. ΜΙΕΤ.
Το κράτος «έκτακτης ανάγκης» έβαλε στο στόχαστρο και τις συλλογικότητες της γυναικείας χειραφέτησης
Γράφει η Esra Dogan*
Όταν επικρατεί αστάθεια και αντιδημοκρατικές πρακτικές, εμείς οι γυναίκες γνωρίζουμε από την ιστορία ότι θα είμαστε οι πρώτες που θα υποφέρουν και ότι οι αγώνες μας για ισότητα και ελευθερία θα δεχθούν επίθεση. Θα ήταν ψέματα αν έλεγα ότι σοκαρίστηκα όταν έμαθα ότι το σαββατοκύριακο η κυβέρνηση του ΑΚP, με το πρόσχημα της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, έκλεισε γυναικείες οργανώσεις με νομοθετικά διατάγματα. Ήμουν τρομοκρατημένη αλλά σε καμία περίπτωση έκπληκτη.
Κι εγώ, όπως και οι περισσότερες από εσάς, παρακολουθούσα τις τελευταίες εξελίξεις στην Τουρκία με διαρκώς αυξανόμενο πόνο και τρόμο. Από τότε που η Τουρκική Κυβέρνηση απέκτησε τις εξουσίες του κράτους έκτακτης ανάγκης, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου, έχουν γίνει χιλιάδες συλλήψεις, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί από το δημόσιο τομέα – συμπεριλαμβανομένων αξιωματούχων του στρατού, δημόσιων υπαλλήλων, δασκάλων και δικαστών – πολλά αντιπολιτευόμενα μέσα έχουν φιμωθεί και εκατοντάδες δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν διώξεις.
Στην αρχή, οι αρχές ισχυρίζονταν ότι κυνηγούσαν τους υποστηρικτές του Γκιουλέν, που κατηγορούνταν ως ενορχηστρωτές του πραξικοπήματος, καθώς και όσους μετά την ανανεωμένη στρατιωτική σύγκρουση είχαν δεσμούς με το ΡΚΚ. Κι όμως, η κυβέρνηση του ΑΚΡ δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει το πραξικόπημα και τις αυξημένες νομοθετικές εξουσίες ως ευκαιρία για την περαιτέρω φίμωση κάθε είδους αντιπολίτευσης – αυτή είναι η τελευταία φάση μιας διαδικασίας που ξεκίνησε όταν ο Ερντογάν μετά τις διαμαρτυρίες στο πάρκο Γκεζί το 2013 ορκίστηκε ανοιχτά ότι θα συντρίψει κάθε φωνή αμφισβήτησης. Μέσα στην προσπάθεια του Τουρκικού κράτους να απομονωθούν τα κινήματα αντίστασης από το σύνολο της κοινωνίας, τώρα πια ακόμα και δημοκρατικές φωνές κατηγορούνται ότι προβαίνουν σε τρομοκρατικές ενέργειες.
Με δεδομένες αυτές τις συνθήκες πια, η κυβέρνηση δεν άργησε να στραφεί ενάντια στα κινήματα αλληλεγγύης και αντίστασης των γυναικών.
Η φίλη περιγράφει ένα νέο μαγαζί στο Κέντρο της πόλης, με διακόσμηση που την εντυπωσίασε και θα ήθελε να είχε κάτσει για φαγητό εκείνο το μεσημέρι αλλά τελικά δεν τα κατάφερε για έναν λόγο που έθετε υπό αμφισβήτηση όλα όσα πίστευε περί γυναικείας χειραφέτησης μέχρι τότε. Μόλις που πρόλαβε να περάσει το κατώφλι για να βρει τον χώρο σχεδόν υπερπλήρη από χαρούμενα ζευγάρια και παρέες σε διάλειμμα από τη δουλειά. Αν και με κάποια δυσκολία, θα έβρισκε τραπέζι όμως παραδέχτηκε ότι δίστασε να το κάνει γιατί αναρωτήθηκε τι θα σκεφτούν οι άλλοι για το «μοναχικό» της γεύμα. Μπορεί να μην της είχε τύχει μέχρι εκείνη τη στιγμή αλλά εντελώς απρόσμενα διαπίστωσε ότι είχε να διαχειριστεί άλλη μια κοινωνική κατασκευή, αυτή του στίγματος της γυναικείας μοναξιάς. Ένα στίγμα που ενίοτε ξεκινάει από αδιάκριτες ερωτήσεις περί αποκατάστασης, δημιουργίας οικογένειας, συντρόφου, γονιμότητας εντός της πατρικής οικογένειας και του χώρου εργασίας για να καταλήξει σε βλέμματα συγκατάβασης και ψιθύρους από τα διπλανά τραπέζια ή ακόμη και παρενόχληση ορμώμενη από στερεοτυπικούς συνειρμούς για το τι κάνει μια γυναίκα μόνη σε ένα μπαρ ή ένα εστιατόριο.
Δεν πάει ούτε ένας χρόνος από τότε που χάσαμε τον Εδουάρδο Γκαλεάνο, από τους πιο σημαντικούς, κατά τη γνώμη μας, συγγραφείς της σύγχρονης Λατινικής Αμερικής. Δεινός χειριστής της γλώσσας, με καταβολές στο μαγικό ρεαλισμό, αλλά χωρίς να ορίζεται από αυτόν, ο Γκαλεάνο βυθίστηκε στους λατινοαμερικάνικους μύθους έχοντας πάντοτε σαν πρόταγμα το πολιτικό διακύβευμα που δεν ήταν άλλο από την αντίσταση και την απελευθέρωση των λαών της ηπείρου του. Και αυτό το εξέφρασε με πράξεις, μέσω της δημοσιογραφίας, του ακτιβισμού και των δοκιμίων του.
Πέρα από τις γνωστές τεχνοτροπίες, οι δουλειές του Γκαλεάνο συνδυάζουν έξοχα το μυθιστόρημα, την ιστορία, την πολιτική ανάλυση και το δημοσιογραφικό ρεπορτάζ στα όρια του ντοκιμαντέρ. Όπως δήλωσε κάποτε: «είμαι ένας συγγραφέας που θα ήθελε να συνεισφέρει στη διάσωση της κλεμμένης μνήμης όλης της Αμερικής, αλλά πάνω από όλα της Λατινικής Αμερικής, πατρίδας περιφρονημένης και αγαπητής». Σταθμοί στην πορεία του ήταν βιβλία του όπως, «Οι ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής» (1971), «Ένας κόσμος ανάποδα (1998) -η περίφημη τριλογία, «Μνήμες φωτιάς» (1982-1986) και οι «Καθρέφτες-Μία σχεδόν παγκόσμια ιστορία» (2008). Φυλακίσθηκε και εξορίσθηκε από το τους πραξικοπηματίες της Ουρουγουάης και κατέφυγε στην Αργεντινή, αλλά, καθώς η χούντα του Βιντέλα έρχεται με βία στην εξουσία αναγκάζεται βρίσκεται αυτόματα στη λίστα αυτών που αντιμετωπίζουν το εκτελεστικό απόσπασμα. Μετοικεί στην Ισπανία και επιστρέφει στην πατρίδα του με την έλευση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στα μέσα του ΄80. Το 2004 στηρίζει το “Frente Amplio” (Ευρύ Μέτωπο) των Βάσκες και Μουχίκα.
«Ο άνθρωπος που δεν είναι ικανός να αντλεί διαρκώς από μέσα του νέους πόθους, μαζί κι έναν καινούργιο εαυτό, να γυρίζει ως επιβεβαίωση την πλάτη στο παρωχημένο και σαπισμένο, αυτός δεν είναι άνθρωπος: είναι ένας μπουρζουάς, ένας φαρμακοτρίφτης, ένας ουτιδανός.» Αμεντέο Μοντιλιάνι (http://www.modigliani-foundation.org)
Ο κόσμος σε 360 μοίρες. Το μοναδικό '0% Lies & Errors Free' website. Στιγμές και όψεις της ελληνικής (και όχι μόνο) δημόσιας πραγματικότητας από ένα ιστολόγιο που αγαπάει την έρευνα. Επειδή η αλήθεια είναι μεταδοτική.
απέραντο γαλάζιο 