Οι νάνοι του Άουσβιτς…

«Σώθηκα με την ευλογία του διαβόλου, ο θεός θα δώσει στον Μένγκελε την αμοιβή του», μας λέει η επιζήσασα του Ολοκαυτώματος Πέρλα Όβιτς. Ξανά και ξανά αφηγείται με λεπτομέρειες πώς αυτή και η οικογένειά της οδηγήθηκαν στον θάλαμο αερίων και διατάχθηκαν να γδυθούν. Άνοιξε μια βαρειά πόρτα και σπρώχτηκαν μέσα. «Ήταν σχεδόν σκοτάδι και στεκόμασταν σε κάτι που έμοιαζε με μεγάλο λουτρό, περιμένοντας κάτι να συμβεί. Κοιτάξαμε το ταβάνι, να δούμε γιατί δεν ερχόταν το νερό. Ξαφνικά μυρίσαμε αέριο. Ανασαίναμε με δυσκολία, κάποιοι από μας λιποθύμησαν. Με την τελευταία μας αναπνοή ουρλιάξαμε. Πέρασαν μερικά λεπτά, ίσως μόνο λίγα δευτερόλεπτα, όταν ακούσαμε μια θυμωμένη φωνή απ’ έξω: ‘Πού είναι η οικογένεια των νάνων μου;’. Η πόρτα άνοιξε και είδαμε τον δόκτορα Μένγκελε να στέκεται εκεί. Μας διέταξε να βγούμε έξω και μας έρριξαν κρύο νερό για να μας συνεφέρουν».

Η οικογένεια Όβιτς, από το χωριό Ροζαβλέα τής Τρανσυλβανίας, είναι η μεγαλύτερη οικογένεια νάνων που έχει καταγραφεί: ένας νάνος πατέρας με δέκα παιδιά, εφτά των οποίων νάνοι. Η Πέρλα, γεννημένη το 1921, ήταν το νεώτερο. Η μητέρα τους, ανήσυχη για το μέλλον των παιδιών της, τα μύησε σε ένα επάγγελμα με το οποίο θα μπορούσαν να ζήσουν όλοι μαζί, δίχως να αισθάνονται απομονωμένοι ή εξοστρακισμένοι. Καθώς τα πέντε κορίτσια και δυο από τα αγόρια ήσαν ευπαρουσίαστα και είχαν και ταλέντο στην μουσική, η σκηνή έμοιαζε ως η τέλεια επιλογή. Πού αλλού θα μπορούσε να τους χειροκροτήσουν, να τους φλερτάρουν ή να τους εκτιμήσουν; Έτσι, οι Όβιτς έφτιαξαν ένα μουσικό σύνολο που το ονόμασαν «Λιλιπούτειος Θίασος» και επί 15 χρόνια έκαναν μια σημαντική καρριέρα στην Ευρώπη.

Οι επτά νάνοι του «Λιλιπούτειου Θίασου» των Όβιτς

Όταν οι ναζί ήρθαν στην εξουσία, οι Όβιτς ήσαν διπλά καταδικασμένοι. Ως νάνοι ήσαν στόχος τού προγράμματος ευθανασίας «Aktion T-4», με το οποίο οι γερμανοί σκόπευαν να εξοντώσουν όσους ήσαν σωματικά ή νοητικά ανάπηροι. Και ως εβραίοι αποτελούσαν στόχο τής «Τελικής Λύσης». Έτσι, στις 19 Μαΐου 1944 μεταφέρθηκαν, ως εβραίοι, στο στρατόπεδο Άουσβιτς-Μπιρκενάου αλλά, από μια παραξενιά της τύχης, σώθηκαν λόγω της αναπηρίας τους. Ήταν σπάνιο να επιζήσει κάποιος σ’ αυτό το στρατόπεδο, πόσο μάλλον δύο μέλη από την ίδια οικογένεια, αλλά από την οικογένεια Όβιτς σώθηκαν και τα δώδεκα μέλη της, από το νεώτερο (ένα μωρό 18 μηνών) μέχρι το μεγαλύτερο (μια 58χρονη θεία).

Όταν οι Όβιτς έφτασαν στο Άουσβιτς, αμέσως ξεχώρισαν από τους υπόλοιπους. Εκείνη την ώρα ο Μένγκελε κοιμόταν αλλά όλοι οι στρατιωτικοί γνώριζαν την εμμονή του να διαλέγει άτομα με κάποια ιδιαιτερότητα για να κάνει τα πειράματά του: δίδυμους, ερμαφρόδιτους, γίγαντες, νάνους, παχύσαρκους, καμπούρηδες κλπ. Έτσι, για να κερδίσουν την εύνοιά του, φρόντιζαν να του βρίσκουν συνεχώς καινούργια αποκτήματα για την συλλογή του. Και μια ολόκληρη οικογένεια νάνων έμοιαζε πολύ καλός λόγος για να τον ξυπνήσουν μέσα στην νύχτα. Πράγματι, όταν ο Μένγκελε είδε τους Όβιτς, έτριψε τα χέρια του με ικανοποίηση, λέγοντας: «τώρα έχω δουλειά για είκοσι χρόνια».

Ο Μένγκελε είχε εκατοντάδες δίδυμα στην διάθεσή του αλλά μόνο μία οικογένεια νάνων. Έτσι, φρόντισε να μη βάλει σε κίνδυνο τα «ινδικά χοιρίδιά» του. Τους παραχώρησε ιδιαίτερο χώρο για να μένουν, οι μερίδες τού φαγητού τους ήσαν μεγαλύτερες, δεν τους έκοψε τα μαλλιά ώστε να μπορεί να κάνει πειράματα και με αυτά ενώ τους επέτρεψε να φορούν τα δικά τους ρούχα αφού δεν υπήρχαν στολές κρατουμένων στα μέτρα τους.

Οι Όβιτς περιγράφουν λεπτομερώς τις οδυνηρές αιμοδοσίες στις οποίες υποχρεώνονταν. Συχνά λιποθυμούσαν και δέχονταν καταιωνισμό με κρύο νερό για να συνέλθουν ώστε να συνεχιστεί η μετάγγιση. Οι αιμοληψίες επαναλαμβάνονταν σε τακτική εβδομαδιαία βάση, μαζί με δεκάδες ακτινογραφιών. «Η ποσότητα αίματος που μας έπαιρναν ήταν τεράστια και, καθώς ήμασταν αδύναμοι από την πείνα, λιποθυμούσαμε συχνά», θυμάται η Πέρλα. «Αυτό δεν σταματούσε τον Μένγκελε. Μας κρατούσε ξαπλωμένους και όταν συνερχόμασταν, συνέχιζε την μετάγγιση. Μας τρυπούσαν απρόσεχτα και το αίμα πεταγόταν. Συχνά αισθανόμασταν ναυτία και πολλές φορές κάναμε εμετό. Όταν επιστρέφαμε στο στρατόπεδο, σωριαζόμασταν στις ξύλινες κουκέτες αλλά πριν βρούμε τον χρόνο να συνέλθουμε, μας καλούσαν για έναν νέο κύκλο…».

Η ιατρική επιστήμη εκείνης της εποχής είχε εμμονή με το αίμα και τα συστατικά του και, γενικά, θεωρούσε ότι το πλάσμα περιέχει όλα τα γενετικά χαρακτηριστικά. Τα ιατρικά αρχεία πιστοποιούν τι έψαχνε ο Μένγκελε: προβλήματα σε νεφρά και συκώτι, τύφο, σύφιλη κλπ. Οι σημειώσεις των γιατρών ρίχνουν φως στις ατέλειωτες ανθρωπολογικές μετρήσεις και συγκρίσεις που έκανε ο Μένγκελε ανάμεσα στους Όβιτς και τους γείτονές τους, τους οποίους ο Μένγκελε εξέλαβε κατά λάθος ως μέλη της ίδιας οικογένειας: οι γιατροί πήραν μυελό των οστών, έβγαλαν υγιή δόντια, ξερρίζωσαν μαλλιά και βλεφαρίδες και πραγματοποίησαν ψυχολογικά και γυναικολογικά τεστ σε όλους.

Από μια άποψη, οι Όβιτς ήσαν τυχεροί, που δεν είχαν την ίδια μοίρα με δυο άλλους νάνους (έναν καμπούρη και τον γυιο του), οι οποίοι έφτασαν στο στρατόπεδο τρεις μήνες μετά απ’ αυτούς. Έχοντας αποφασίσει να στείλει τους σκελετούς τους σε ένα μουσείο του Βερολίνου, ο Μένγκελε διέταξε να τους βράσουν μέχρι η σάρκα να πέσει από τα κόκκαλα. Ευχαριστημένος από το αποτέλεσμα, σκότωσε άλλον έναν νάνο για τον σκελετό του. Αυτή την φορά ο άτυχος άνδρας ρίχτηκε σε μια μπανιέρα με οξύ.

Οι τέσσερις παντρεμένες νάνοι υποβλήθηκαν σε εξαντλητικές γυναικολογικές εξετάσεις. Στην επόμενη φάση του πειράματος, ο Μένγκελε θα ζευγάρωνε τους ανύπαντρους θηλυκούς νάνους με τα αρσενικά αδέλφια τους, κάνοντας τις μήτρες τους εργαστήρια για να μελετήσει τους απογόνους που θα προέκυπταν. Είναι γνωστό ότι ο Μένγκελε αρεσκόταν σε τέτοια πειράματα…

Μάιος 1945: Οι Όβιτς αποχωρούν από το στρατόπεδο Άουσβιτς-Μπιρκενάου

Τα παραπάνω είναι αποσπάσματα από δημοσιεύματα του Guardian «The dwarves of Auschwitz» και της Daily Mail «How the seven dwarfs of Auschwitz fell under the spell of Dr Death: The hideous experiments carried out by Nazi Josef Mengele on seven trusting brothers and sisters» (23/3/2013 και 15/2/2013) και συνιστούν μια από τις αμέτρητες απαντήσεις προς όσους διατείνονται ακόμη και σήμερα πως ο κόσμος μας θα ήταν καλύτερος αν ο Χίτλερ δεν είχε ηττηθεί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Εκείνο που δεν αναφέρεται στα παραπάνω δημοσιεύματα είναι ότι στα πειράματά του ο Μένγκελε χρησιμοποιούσε φάρμακα της Bayer, τα οποία βρίσκονταν ακόμη σε πειραματικό στάδιο, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στην εταιρεία να τα δοκιμάσει στην πράξη. Επίσης, δεν αναφέρεται ότι δεν ήταν μόνο ο Μένγκελε που έκανε τέτοια πειράματα αλλά σωρεία γιατρών, πολλοί από τους οποίους έπιασαν δουλειά μετά τον πόλεμο είτε στις ΗΠΑ είτε στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας είτε σε άλλες δυτικές χώρες. Αλλά γι’ αυτό θα μιλήσουμε μια άλλη φορά.

Κλείνοντας, ας σημειώσουμε ότι, μετά την απελευθέρωσή τους από το Άουσβιτς, οι Όβιτς γύρισαν για λίγο στον τόπο τους και λίγο αργότερα εγκαταστάθηκαν στο Ισραήλ. Η Πέρλα πέθανε στα 80 της χρόνια, το 2001, η αδελφή της η Φραντσίσκα έφτασε τα 91 και η Ροζίκα, η πρωτότοκη, τα 98. Ο Μένγκελε δεν πρόλαβε να αποδείξει ότι ο νανισμός δεν μικραίνει την ζωή…

——————————

– Οι φωτογραφίες του κείμενου προέρχονται από τα αναφερόμενα δημοσιεύματα. 
– Συρραφή αποσπασμάτων και απόδοση στα ελληνικά: Cogito ergo sum.

 ___________________________________________________________

Aπό:http://teddygr.blogspot.gr/2018/03/blog-post_12.html

Κορνήλιος Καστοριάδης – Πλάτων: Ένας μεγαλοφυής… εχθρός της δημοκρατίας …

Άρθρο δημοσιευμένο στην Ελευθεροτυπία, 15/12/2001

Σας έλεγα την προηγούμενη φορά ότι ο Πλάτων έπαιξε εξαιρετικά σημαντικό ρόλο σε αυτό που μπορούμε να ονομάσουμε καταστροφή του ελληνικού κόσμου: η καταστροφή των Αθηνών που δυνάμει εμπεριεχόταν στα πράγματα μετατράπηκε και πέρασε στην ιστορία ως νομοτελειακή καταστροφή.

Ο Πλάτων παρουσίασε την κατάρρευση της αθηναϊκής δημοκρατίας ως φαινόμενο που υπάγεται τελικά στην τάξη των πραγμάτων. Και αυτό όχι με την έννοια που έδινε ο Ηρόδοτος στη φράση: «Ό,τι είναι μεγάλο πρέπει να γίνει μικρό» και αντιστρόφως, αλλά γιατί, κατά τον Πλάτωνα, επρόκειτο για εκ θεμελίων σαθρό πολίτευμα, για πολίτευμα που κυριαρχούνταν από ένα πλήθος αμαθές, εμπαθές και έρμαιο των παθών του -ένα πλήθος που τοποθετείται στους αντίποδες του σοφού και της σοφίας, του δίκαιου και της δικαιοσύνης. Έτσι, η πτώση της αθηναϊκής δημοκρατίας δεν εμφανίζεται ως ιστορική τραγωδία, αλλά ως περίπτωση εγγενούς φιλοσοφικής δικαιοσύνης.

Αυτό το επιχείρησε αφ’ ενός θετικά, αν μου επιτρέπεται το οξύμωρον• προτάσσοντας δηλαδή την ιδέα ότι μπορεί και πρέπει να υπάρχει επιστήμη της πολιτικής, σίγουρη και ασφαλής γνώση που επιτρέπει τον προσανατολισμό στο χώρο της πολιτικής. Προτάσσοντας την ιδέα ότι τελικά η επιστήμη της πολιτικής στηρίζεται σε μια υπερβατική γνώση και, μάλιστα, στην ίδια την υπερβατικότητα…

…Τελικά ο Πλάτων ανατρέπει εντελώς την ελληνική αντίληψη σύμφωνα με την οποία η δικαιοσύνη εξακολουθεί να παραμένει ανοικτό ζήτημα στους κόλπους της πόλης: ποιος οφείλει να δώσει τι και ποιος οφείλει να έχει τι; Πράγμα που θέτει διαρκώς το πρόβλημα της κατανομής μεταξύ των πολιτών και κατ’ αυτόν τον τρόπο ανοίγει ταυτόχρονα τον δρόμο στην ερώτηση. Ανατρέπει λοιπόν αυτό τον ορισμό και μετατρέπει τη δικαιοσύνη σε κάτι που θα μπορούσε να ονομαστεί ιδιότητα του όλου -ολιστική ιδιότητα ονομάστηκε, εξάλλου, στους νεότερους χρόνους. Για τον Πλάτωνα η δικαιοσύνη έγκειται στο να είναι το σύνολο της πόλης καλά διαιρεμένο, καλά διαρθρωμένο, και μέσα σ’ αυτό το σύνολο της πόλης καθένας έχει τη θέση του και δεν προσπαθεί να την αλλάξει -αυτή είναι η κεντρική ιδέα της Πολιτείας, είναι επίσης και η κεντρική ιδέα των Νόμων. Σύμφωνα με την περίφημη φράση της Πολιτείας (433a), η δικαιοσύνη έγκειται στο τα αυτού πράττειν και μη πολυπραγμονείν. Να ασχολείται κανείς με τις υποθέσεις του, με ό,τι του ανήκει, με αυτό που κατέχει, που αντιστοιχεί στη θέση του και να μην προσπαθεί να ασχοληθεί με τα πάντα, να μην είναι busybody, όρος που αποτελεί εξάλλου την καλύτερη απόδοση του πολυπραγμονείν.

Όμως, ταυτόχρονα, στον Πλάτωνα ακριβώς θα βρούμε για πρώτη φορά την προσπάθεια να θεμελιωθεί δικαίω και λόγω η ιεραρχία μέσα στην πόλη. Στην ελληνική πόλη η ύπαρξη ελεύθερων και σκλάβων ή πλούσιων και φτωχών αποτελεί γεγονός. Με τον Πλάτωνα αυτό ανάγεται σε οιονεί δίκαιο• δηλαδή κάτι που στηρίζεται στη διαφορετική φύση των ατόμων που συγκροτούν την πόλη.

…Πού οφείλεται η επίδραση που άσκησε ο Πλάτων; Θα επανέλθω στο τέλος σ’ αυτή την ερώτηση. Πρόκειται πάντως για επίδραση της οποίας οι ρίζες, όπως είδαμε ήδη, βρίσκονται από τη μια μεριά στον ίδιο τον Πλάτωνα, δηλαδή σ’ όλη τη σειρά επιχειρήσεων και στη στρατηγική την οποία στήνει. Υπάρχουν όμως και όλα όσα οφείλονται στις μετέπειτα εποχές. Εδώ τα πράγματα είναι σχετικώς απλά. Δεν θα μιλήσω για τον Popper που δημιούργησε ένα είδος αντιπροκατάληψης, σύμφωνα με την οποία απαγορεύεται να αποκαλέσει κανείς τον Πλάτωνα ολοκληρωτικό ή να τον θεωρήσει πατέρα του ολοκληρωτισμού.

Το μίσος του όμως για τη δημοκρατία είναι γεγονός, καθώς και όσα αποπνέει το έργο του ως μόνιμη επιθυμία του: να παγιώσει τις υποθέσεις της πόλης, να σταματήσει την ιστορική εξέλιξη, να σταματήσει την αυτοθέσμιση, να εξοβελίσει την αυτοθέσμιση. Και ως εκ τούτου, προφανώς, ο Πλάτων γίνεται κατά κάποιον τρόπο ο εμπνευστής και το οπλοστάσιο όλων όσων θα αντιπροσωπεύσουν μέσα στην ιστορία μια τέτοια στάση. Διατυπωμένο απλοϊκά, αυτό σημαίνει ότι θα εμπνεύσει στο μέλλον κάθε τι το αντιδραστικό, κάθε τι που επικροτεί την καθεστηκυία τάξη, κάθε τι που αντιστέκεται στο δημοκρατικό κίνημα.

Τέλος, πρέπει βεβαίως να κρατήσουμε ζωντανό κατά νου το τεράστιο στοιχείο της αυθεντικής πλατωνικής δημιουργίας, δημιουργίας που διαθέτει αναμφισβήτητη διιστορική αξία, άρρηκτα συνδεδεμένη με το έργο του, η οποία αποτελεί επίσης έναν άλλο πυρήνα του έργου του, έναν άλλον πόλο. Δεν μου πολυαρέσει να μιλάω για πόλο, διότι εδώ δεν υπάρχει αντιπαράθεση· οι σχέσεις είναι εξαιρετικά περίεργες ανάμεσα στη φιλοσοφική και τη λογοτεχνική, την καλλιτεχνική δημιουργία του Πλάτωνα και όσα συνεπιφέρει, όσα προφανώς περιέχει ως πολιτικό και φιλοσοφικό φαντασιακό.

Υπάρχει επίσης το άλλο στοιχείο, η δημιουργία, το ον του Πλάτωνα ως απαράμιλλη ιδιοφυΐα που συνδυάζει ταυτόχρονα το φιλοσοφικό βάθος, τη λογικοδιαλεκτική δύναμη, τη λογοτεχνική δεινότητα και την τεχνογνωσία στο χώρο της πολιτικής των ιδεών, για την οποία μίλησα προηγουμένως. Σε κάθε βήμα σκοντάφτουμε και εκστασιαζόμαστε από την ανακάλυψη ενός φιλοσοφικού ή άλλου ψήγματος, ανακαλύπτουμε τελικά μία ακόμα από τις ρίζες των σημερινών μας σκέψεων και του τρόπου με τον οποίο σκεπτόμαστε.

---

Aπό:http://eranistis.net/wordpress/2018/03/07/%CE%BA%CE%BF%CF%81%CE%BD%CE%AE%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%AC%CE%B4%CE%B7%CF%82-%CF%80%CE%BB%CE%AC%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%AD%CE%BD%CE%B1%CF%82-%CE%BC%CE%B5/

Η αρχαία ελληνική πολιτική θεωρία ως απάντηση στη δημοκρατία – Cynthia Farrar …

Salvator Rosa – Δημόκριτος και Πρωταγόρας (1663-1664)

Επιμέλεια: Γιώργος Κουτσαντώνης

Ακολουθεί απόσπασμα από το Κεφ. 2, Δημοκρατία. Το ταξίδι που δεν τελείωσε 508 π.Χ.-1993 μ.Χ. επιμέλεια John Dunn, μτφρ. Παναγιώτης Χιωτέλης, Ινστιτούτο του Βιβλίου – Α. Καρδαμίτσα.

———- / ———-

Cynthia Farrar

Στο δεύτερο βιβλίο της Πολιτείας του Πλάτωνα, ο Γλαύκων προκαλεί τον Σωκράτη να απαντήσει σε ερωτήσεις που αγγίζουν την καρδιά της αθηναϊκής πολιτικής εμπειρίας. Ο Γλαύκων υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι γενικά δεν βλέπουν μια σχέση ανάμεσα στις απαιτήσεις της πολιτικής ζωής και στην ικανοποίηση των προσωπικών τους αναγκών. Δεν εξισώνουν ευτυχία και δικαιοσύνη. Οι άνθρωποι θεωρούν την δικαιοσύνη «πληκτική και ενοχλητική» και την «αποδέχονται ως συμβιβασμό», μόνο και μόνο επειδή τους στερεί το δικαίωμα να εκπληρώσουν τις επιθυμίες τους ατιμώρητα (Πολιτ. 2. 358-9). Θέτοντας αυτή την κυνική άποψη περί πολιτικής τάξεως και απαντώντας, ο Πλάτων κάνει τα πάντα για να δείξει ότι η δύναμη της πόλεως να βάζει τάξη στα πράγματα είναι ουσιαστική για την ευτυχία κάθε ανθρώπου ανεξάρτητα από τις συνθήκες της ζωής του. Ο Γλαύκων επιμένει ότι ο Σωκράτης προσφέρει ένα επιχείρημα υπέρ της δικαιοσύνης που ισχύει ακόμη και για τον Γύγη, ο οποίος κατέχει ένα δαχτυλίδι που τον κάνει αόρατο. Ο άνθρω­πος με το δαχτυλίδι του Γύγη μπορεί να εκπληρώνει κάθε επιθυμία του ατιμώρητα. Γιατί να ενεργεί δίκαια;

Η μορφή της συζήτησης στην Πολιτεία αντανακλά τη δύναμη της αρχαίας αθηναϊκής πεποίθησης ότι η πόλις υπάρχει για να εκφράζει και να εξασφαλίζει το καλό των πολιτών. Η δικαιοσύνη αμφισβητείται όταν συγκρούεται με την επίτευξη προσωπικών επιθυμιών. Η δικαιοσύνη νομιμοποιείται όταν αποδεικνύεται ότι είναι απαραίτητη για την προσωπική ευημερία. Η αθηναϊκή πολιτική ζωή δημιουργούσε τη δυνατότητα διατήρησης μιας υποστηρικτικής έντασης ανάμεσα στην προσωπική και την πολιτική ταυτότητα. Η ανάγκη εξουδετέρωσης της διαβρωτικής δυνατότητας αυτής της δύσκολης ένωσης έγινε το κίνη­τρο των μεγάλων αντι-πολιτικών θεωριών του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη (και της επινόησης από τον Αριστοτέλη της πολιτικής επι­στήμης). Ο Αριστοτέλης ήθελε να αποδείξει ότι «ο άνθρωπος είναι εκ φύσεως ζώον της πόλεως [πολιτικόν], αλλά και αυτός, όπως ο Πλάτων, τιμά την πόλιν στην αποτυχία της. Όπως θα δείξω παρακάτω τόσο ο ένας θεωρητικός όσο και ο άλλος βραχυκυκλώνουν την πρό­κληση που έθετε η πολιτική (και ιδιαίτερα η δημοκρατική) ύπαρξη. Οικοδομώντας την απαιτούμενη τάξη στο επίπεδο της πόλεως κατευθείαν μέσα στο άτομο, εξορίζουν το φάντασμα του Γύγη, που θάλλει μέσα στα κενά που δημιουργεί η πολιτική.

Darkest Hour | η τρομαχτική αγιογραφία του Τσόρτσιλ… Όταν ο αντικομμουνιστής, ρατσιστής, «αποικιολάγνος» μετατρέπεται σε εικόνισμα…

Γράφει ο Χρήστος Σκυλλάκος

… θα πολεμήσουμε σε θάλασσες και ωκεανούς, θα πολεμήσουμε με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στους αιθέρες, θα υπερασπίσουμε το νησί μας, ό,τι και να μας κοστίσει, θα πολεμήσουμε στους διαδρόμους προσγείωσης, θα πολεμήσουμε στα χωράφια και στους δρόμους, θα πολεμήσουμε στους λόφους. Δεν θα παραδοθούμε ποτέ!

Το ακούσαμε στην «Δουνκέρκη» του Nolan πριν κάποιους μήνες και το ακούμε ξανά. Σε πιο μουγκρισμένη εκδοχή αυτή την φορά και από τον «άλλοτε-κινηματογραφικό-χαρακτήρα-της-εργατικής-τάξης-που-μετατρέπεται-στο-ακριβώς-αντίθετο-της-για-λεφτά-και-Όσκαρ-Gary-Oldman» (σ.σ. με συγχωρείται για τον υπερβάλλων νεολογισμό) στην «Πιο σκοτεινή ώρα». Εκεί όπου η πασίγνωστη τούτη μορφή με το πούρο στο χέρι και το scotch ουίσκι του είναι στρεσαρισμένος στο πατρικό του ανάκτορο(!) λίγο πριν την συνάντηση με τον βασιλιά του, λίγο πριν πάρει το χρίσμα του πρωθυπουργού και μεταπλασθεί στους αιώνες των αιώνων αμήν από κτηνώδη αστό σε… χαρισματικό ηγέτη. «Η πιο σκοτεινή ώρα» ίσως θα ήταν καλύτερα να πούμε πως είναι η στιγμή που ο Τσόρτσιλ παίρνει την έγκριση της επίσημης και κυρίαρχα γραμμένης Ιστορίας και ταυτόχρονα της επίσημης και κυρίαρχα ευπώλητης τέχνης του 21^ου αιώνα.

Εμείς ωστόσο δεν τον εγκρίνουμε εξαρχής και μεροληπτούμε. Πίσω από τον χαρισματικό Ουίνστων Τσόρτσιλ βλέπουμε μια πολιτική μορφή της Ιστορίας που πάνω του συγκρούονται δυο αλήθειες ή καλύτερα δυο αντικρουόμενα συμφέροντα. Ο Τσόρτσιλ συμβολίζεται στην Ιστορία διττά: Από την μία είναι προσωποποιημένος ο αντικομμουνισμός, ο ρατσισμός, ο «αποικιολάγνος» ιμπεριαλισμός, ο βαθύς αντεργατισμός και η εφιαλτική «αστικότητα» και από την άλλη η πλήρης αθώωση του και η ανάδειξη του σε ήρωα της ηπείρου και του κόσμου ολόκληρου που «δεν παραδόθηκε ποτέ» στον ναζισμό με το πούρο πάντοτε στο χέρι, την υπεροπτική του αυθάδεια ευθύβολη στα πορτρέτα του. Εμείς μεροληπτούμε γιατί διαλέγουμε την πρώτη εκδοχή. Διότι δεν δεχόμαστε να ξεχάσουμε τους τόνους εγκλημάτων και υποκρισίας που κουβαλάει στις αποσκευές του. Μεροληπτούμε όπως ακριβώς κάνουν και οι παραγωγοί της ταινίας και διάφοροι καλοθελητές διαλέγοντας την δεύτερη. Κατασκευάζοντας το απόλυτα αγιοποιημένο και εξωραϊσμένο πορτρέτο του Τσόρτσιλ υποκρύπτοντας τα ουσιώδη αλλά και τα φαινομενικά. Η προσέγγιση τους είναι χυδαία, είναι εκνευριστική και ταυτόχρονα γελοία. Κάθε σοβαρότητα άλλωστε θα ακύρωνε de facto τον σκοπό τους.

Δεν χρειάζονται πολλαπλές γνώσεις και αναγνώσεις του κινηματογραφικού μέσου για να γίνει κατανοητή η πιο αισχρή λαθροχειρία που λαμβάνει χώρα μπρος στα μάτια του θεατή. Η άποψη που πλασάρεται είναι τόσο εσκεμμένα τραβηγμένη νοηματικά και κινηματογραφικά που δεν μπορεί παρά να είναι κατακριτέα αμφότερα (νοηματικά και κινηματογραφικά). Άλλωστε οι νικητές (και εδώ μιλάμε για τους Βρετανούς και τον Τσόρτσιλ) γράφουν την παγκόσμια ιστορία. Τόσο που αντλούν κάθε δικαίωμα για τον ηγέτη τους να τον καταγράψουνε στο παρελθόν και να τον μεταφέρουνε στον παρόν κατά πως τους βολεύει. Η παραπλάνηση αποτελεί λοιπόν πέρα από κοινή γνώση, με αφορμή τούτη την κινηματογραφική υπερπαραγωγή και κάτι το απόλυτα προφανές. Δεν θα τοποθετηθούμε, λοιπόν, αν η ταινία επιζητεί ιστορικές ή βιογραφικές αξιώσεις.

Ο Τσόρτσιλ δηλώνει υπεροπτικά την νίκη του: στην Ιστορία όπως και στην συνείδηση του κοινού

---

Ο Τσόρτσιλ μια persona προσόντων και προτερημάτων ως δηλωμένος στόχος της ταινίας

---

Ο Τσόρτσιλ ανάβει πούρο. Ο Τσόρτσιλ προχωρά σκυφτός και σκεπτικός με το βάρος της παγκόσμιας ευθύνης στους ώμους του προς το υπόγειο πολεμικό συμβούλιο και ελέγχει τους χάρτες των επιχειρήσεων. Ο Τσόρτσιλ φιλάει την γυναίκα του στα χείλη, η γυναίκα του βάφεται σκεπτόμενη τον Τσόρτσιλ ενώ δίπλα του είναι καλοσιδερωμένη η στρατιωτική στολή του Τσόρτσιλ. Ο Τσόρτσιλ κατοχυρώνει, συμβολοποιεί και τεκμηριώνει το V της νίκης. Ο Τσόρτσιλ δίνει πύρινους λόγους, έχει ταυτόχρονα χιούμορ (κάνει και καμιά γκάφα) αλλά ο Τσόρτσιλ αυθεντικά αντιπαθεί τους ναζί. Ο Τσόρτσιλ αγαπάει τους συνεργάτες του και εκτιμά την γραμματέα του και σέβεται τους εχθρούς του. Ο Τσόρτσιλ αγαπάει το έθνος του και ο Τσόρτσιλ δέχεται επευφημίες σύσσωμα από αυτό. Ο Τσόρτσιλ είναι μια persona προσόντων και προτερημάτων. Γυρνάς από εδώ ο Τσόρτσιλ. Γυρνάς από την άλλη ο Τσόρτσιλ και πάλι… Αυτή πράγματι θα μπορούσε να είναι η σύνοψη της πλοκής της ταινίας και ως εκ τούτου το «Darkerst Hour» -που δεν επιτρέπει να παρεισφρήσει στην αφήγηση του τίποτε άλλο πέρα από την ανάδειξη και τον εξωραϊσμό του Τσόρτσιλ- θα μείνει στην μνήμη και την συνείδηση μας ως μια από τις πιο σκοτεινές ώρες της κινηματογραφικής τέχνης εφάμιλλο –και καθόλου με το συμπάθιο- με τον ναζιστικό «Θρίαμβο της Θέλησης». Εξάλλου η ίδια θέληση θριάμβευσε, ή προσπάθησε να θριαμβεύσει, και τις δυο φορές: Από την μία η (αποτυχημένη) θέληση της συντήρησης και μεγέθυνσης του Τρίτου Ράιχ και η εξόντωση της ανθρωπότητας και από την άλλη η (επιτυχημένη σε ένα βαθμό) θέληση για συντήρηση και μεγέθυνση της Βρετανικής Αυτοκρατορίας και η (πάλι) εξόντωση της ανθρωπότητας. «Να μείνουμε, λοιπόν, πιστοί στο καθήκον μας και να αντέξουμε ώστε αν η Βρετανική Αυτοκρατορία και η Κοινοπολιτεία της διαρκέσουν χίλια χρόνια, η ανθρωπότητα θα λέει πως “αυτή ήταν η ωραιότερη στιγμή τους”» μας… απειλεί (ιστορικά, όχι φιλμικά) ο Τσόρτσιλ σε έναν από τους περίφημους, περισπούδαστους και προβαρισμένους λόγους του. Πόσο διαφέρει τούτη η υπεροπτικά νοσηρή δήλωση από τη παρομοίως νοσηρή επιδίωξη των χιτλερικών για μια χιλιόχρονη «Νέα Ευρώπη»; Ίδια η ρητορεία, ίδια τα όνειρα και ίδια… τα εγκλήματα. Ο ένας καταγράφηκε ως Βρετανός αστός και ήρωας και ο άλλος καταγράφηκε σαν τρελός ναζί και εγκληματίας. Δυο παραπλανητικά στημένες και συντηρημένες εικόνες από την τέχνη και την ιστορία που αμφότερες στηρίζουν βολικά τις πολιτικές προθέσεις του συστήματος. Και άντε ο θεατής του σήμερα να βγάλει άκρη. Δεν χρειάζεται άλλωστε. Ο σεβασμός προς τον θεατή οφείλει καλλιτεχνικές αξιώσεις από τον δημιουργό. Εδώ ωστόσο αποζητά μονάχα την ιδιοτελή χειραγώγηση του. Βραβεία, εισιτήρια και παραμυθιασμένους θεατές που χειροκροτούνε τους θύτες τους. Τα καταφέρνει: Η οθόνη έχει γεμίσει ασφυκτικά από το πορτρέτο του Τσόρτσιλ για ένα δίωρο όπου αδυνατούμε να εκφράσουμε αμφιβολίες. Μετατρεπόμαστε σε θαυμαστές και σε ακραίο βαθμό καταγοητευμένοι. Οτιδήποτε άλλο έξω από την θριαμβευτική του παρουσία και υπεροχή απλώς ξεχνιέται. Το συγκεκριμένο σινεμά είναι παράδειγμα της δυναμικής του: χειραγωγεί συναισθήματα και συνειδήσεις.

Και πάλι… Δουνκέρκη. Έγνοιες, πράγματι, βρέθηκαν να έχουν οι Βρετανοί και επανέρχονται σε αυτή την ιστορία εις διπλούν την ίδια χρονική συγκυρία. «Που πρέπει να είμαστε στο τέλος αυτού του πολέμου;» ρωτάει κάποια στιγμή στο Κοινοβούλιο ο Τσόρτσιλ. Και ο θεατής αναζητά μια απάντηση στην σημερινή πραγματικότητα: η πιο σοβαρή οικονομική κρίση των τελευταίων δεκαετιών έχει χτυπήσει την Ευρώπη δίχως να αφήνει απ’ έξω μήτε την Μεγάλη Βρετανία. Η δύναμη της άλλοτε ευημερούσας Βρετανικής Αυτοκρατορίας γεωπολιτικά μειώνεται. Προϋποθέσεις ενός γενικευμένου πολέμου αναβιώνουν από στιγμή σε στιγμή και έτσι μοιάζει να υπάρχει μια επείγουσα «πατριωτική» ανάγκη: η μυθική συντήρηση του δοξασμένου παρελθόντος της και η υλική διατήρηση των σύγχρονων προνομίων της. Ένας νέος ηγέτης πρέπει να κατασκευασθεί. Ένας ηγέτης κατασκευασμένος όπως και ο Τσόρτσιλ που θα μπορέσει να υπερασπιστεί το έθνος.

Και ορίστε ο Gary Oldman με την βραχνή φωνή του και το αγέρωχο ύφος του ηγέτη που δεν έχει τίποτα να «προσφέρει παρά αίμα, κόπο, δάκρυα και ιδρώτα» πείθοντας την σκοτεινιασμένη Βουλή –που αποκτά αναγκαστικά κι αυτή προς άγρα κινηματογραφικής ταύτισης κινηματογραφικό κλίμα της πιο σκοτεινής ώρας- να συμμετάσχει η Βρετανία στο πόλεμο. Και να υπερασπιστεί την Δουνκέρκη. Προφανώς σε αυτή την μάχη, δεν μάτωσε, δεν κόπιασε, δεν δάκρυσε και δεν ίδρωσε ο Τσόρτσιλ μα ούτε και ο Gary Oldman. Η ταινία δεν αναπαριστά τον πόλεμο παρά σε μετρημένα πλάνα. Απεικονίζει μονάχα τις επαύλεις, τα ανάκτορα και τα στρατιωτικά συμβούλια. Οι φαντάροι και αίμα και δάκρυα και κόπο και ιδρώτα ρίξανε. Μακελεύτηκαν. Όσο προλαβαίνουμε φυσικά να το δούμε σε αυτά τα μετρημένα πλάνα. Μακελεύτηκαν όπως επίσης και οι αποικιοκρατούμενοι λαοί της Αφρικής και της Ασίας καθ’ όλη την διάρκεια της παντοκρατορίας του και που παρομοίως δεν βλέπουμε ποτέ μας. Η μουσική –ακριβώς την στιγμή του φημισμένου λόγου του- δραματική. Σχεδόν επική. Πομπώδης. Είναι πομπώδες έπος άλλωστε να καταφέρνεις να υποκρίνεσαι για τις πραγματικές οικονομικές και πολιτικές προθέσεις σου εξοντώνοντας στρατιώτες και λαούς, γινόμενος τελικά και εκ των υστέρων ήρωας.

Ο Τσόρτσιλ αφουγκράζεται τον αγγλικό λαό και παίρνει την σωστή «πατριωτική» απόφαση

---

Η ευτελή χυδαιότητα πάνω στην πραγματικότητα

---

Έτσι είναι τα παραμύθια. Καλομαγειρεμένα και καλοταΐστα. Το είπαμε: Τον αγαπάει η γυναίκα του. Τον σέβονται οι εχθροί του. Σε slow motion τον λατρεύει ο αγγλικός λαός. Όρθιο και συγκινημένο τον χειροκροτεί το Κοινοβούλιο. Ο ίδιος ο βασιλιάς άναυδος «λιώνει» με δέος μπρος στην περπατησιά του και η βροχή, ο καιρός και η ίδια η πραγματικότητα συνάδει με την «ιστορικής κλίμακας» παρουσία του. Σε μια τέτοια απεικόνιση ο θεατής τι μπορεί να κάνει πρακτικά; Να αποτελέσει εξαίρεση; Αναγκάζεται κι αυτός να τον λατρέψει. Νιώθει ρίγος μπρος στις δηλώσεις του. Ευγνώμων. Γιατί αυτός είναι ο στόχος της ταινίας και ο πολιτικός στόχος των καιρών. Να αναζητούμε ηγέτες. Ο φιλμικός Τσόρτσιλ δεν σταματά διόλου την νικηφόρα του πορεία. Υπερβαίνει και το έσχατο: παρατάει την λιμουζίνα του, μπαίνει δίχως σωματοφύλακες –και για πρώτη φορά στην ζωή του όπως τονίζει- στο υπόγειο μετρό του Λονδίνου. Έχει έρθει η ώρα της μεγαλύτερης απόφασης της Ιστορίας και στέκεται δίπλα δίπλα με την… πλέμπα. Για να την αφουγκραστεί. Ο Τσόρτσιλ της ταινίας μετατρέπεται σε μια θυμόσοφη πατρική φιγούρα αγγίζοντας το πατριωτικό αίσθημα του λαού του. Το feedback με τους χαμογελαστούς εργάτες και έναν(!) μαύρο που τους δίνει χειραψία και τους χτυπά την πλάτη είναι καθοριστικό. Η απόφαση πάρθηκε: Η Βρετανία σύσσωμη, με εθνική ενότητα μπαίνει στον πόλεμο. Η δημοκρατικότητα του Τσόρτσιλ επιβεβαιώθηκε. Αθωώθηκε και… μυθοποιήθηκε όσο ποτέ άλλοτε κινηματογραφικά.

Τι κι αν μακέλεψε εργατικές απεργίες στέλνοντας 50000 ένοπλους εναντίον τους στηρίζοντας τις σιδηροδρομικές εταιρίες ή δολοφονώντας εργάτες στο Λίβερπουλ; Τι κι αν έφερνε ως σκλάβους αυτούς «τους κτηνώδεις ανθρώπους με την κτηνώδη θρησκεία» από τις αποικίες ή που πρότεινε λίγα χρόνια νωρίτερα πως «η αναπαραγωγή των διανοητικά ασθενέστερων αποτελεί τρομακτικό κίνδυνο για την φυλή μας»; Τι κι αν έστειλε στην αποικία του την Ινδία το 1943 με προμελετημένο λοιμό 5 εκατομμύρια ανθρώπους στο τάφο; Ή που χαιρέτησε τον Μουσολίνι λέγοντας του κατ’ ιδίαν πως «το κίνημα σας πρόσφερε υπηρεσία σε ολόκληρο τον κόσμο και αν ήμουν Ιταλός, θα ήμουν ολόψυχα μαζί σας από την αρχή μέχρι το τέλος στον θριαμβευτικό σας αγώνα ενάντια στα κτηνώδη πάθη του λενινισμού»; Τι, τέλος, κι αν άνοιξε πυρ στον λαό της Αθήνας τον Δεκέμβρη του 1944 και «έτσι ετελείωσε η μάχη που διήρκεσε έξι εβδομάδες και που έγινε για να καταλάβωμε την Αθήνα και, όπως θα δείξει η συνέχεια των γεγονότων, να απαλλάξωμε την Ελλάδα από τον κομμουνιστικό ζυγό» που έγραφε στην αυτοβιογραφία του; Η ταινία δεν αφήνει τίποτα όρθιο. Είναι μια κυνική, για μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας, τοποθέτηση και στήνει προσκυνητάρι για αποδοχή και λατρεία του: κάνει την πιο λαθραία αγιογραφία του που ούτε ίσως το ίδιο το υποκείμενο δεν θα επιδίωκε…

Το «Darkest Hour» επιδιώκει, προαναγγέλοντας τον, τον θάνατο του κινηματογράφου. Η ίδια αφηγηματική λειτουργία που έκανε τις ναζιστικές προπαγανδιστικές ταινίες εχθρικές προς τον πολιτισμό και την κουλτούρα άλλο τόσο εχθρική πρέπει να νοηθεί και η συγκεκριμένη. Η ιστορική τούτη αναπαράσταση μεταλλάσσει τόσο πολύ την πραγματικότητα που την εξαγοράζει και την σερβίρει με φαινομενικά τα πιο φίνα και γκουρμέ υλικά:έξοχη σκοτεινή και ομιχλώδη φωτογραφία, τσορτσιλική πομπώδη ερμηνεία (μιας και ο ίδιος ο Τσόρτσιλ την υποκριτική την είχε «σπουδάσει» και απεχθανόταν κάθε δημόσια προσέγγιση της realpolitik), αφηγηματική ενότητα και αριστοτελική ανάπτυξη της πλοκής σε τέμπο αλάνθαστο. Ταύτιση, συγκίνηση, χειραγώγηση.Καθώς Ιστορία της ρητορείας έτσι και σινεμά της ρητορείας. Μια σκόπιμη ιδεολογική και αισθητική επίθεση άνευ όρων όπως μονάχα θα μπορούσαν να σκεφτούν και να υλοποιήσουν οι αστοί, αποικιοκράτες και ιμπεριαλιστές όλου του κόσμου ενωμένοι. Και όποιος μείνει ζωντανός ή αλώβητος. Πράγματι έτσι είναι δυστυχώς. Το πούρο του θα συνεχίσει να σιγοκαίει υστερόφημα και υπεροπτικά σε μια γωνία της παγκόσμιας Ιστορίας.

Ο Τσόρτσιλ στο Κοινοβούλιο: αν και δύσπιστοι κρέμονται από τα λόγια του

Ο Τσόρτσιλ μπρος στον βασιλιά: Το λαμπρό φως εξισώνει τις δυο φιγούρες του έθνους

Ο Τσόρτσιλ κατά την διάρκεια ενός ακόμη περίφημου, προβαρισμένου και «ιστορικού» του λόγου

Ο Τσόρτσιλ δεν είναι νοσηρός: Στήριγμα η αγκαλιά της γυναίκας του με φόντο το εσωτερικό του ανακτόρου του

Ο Τσόρτσιλ απευθύνεται ραδιοφωνικά στον Βρετανικό λαό ή… σωστότερα δίνει διαπιστευτήρια «αίματος, κόπου, δακρύων και ιδρώτα»

Ο Τσόρτσιλ σε αναμνηστικό προφίλ εν είδει μυθοποίησης της ηγετικής του μορφής (promotion still της ταινίας)

Ο Τσόρτσιλ με την χαρακτηριστική εικόνα του μπρος στον χάρτη της Ευρώπης. Αυτός και το «χωράφι»του…

 

___________________________________________________________

Aπό:http://www.toperiodiko.gr/darkest-hour-%CE%B7-%CF%84%CF%81%CE%BF%CE%BC%CE%B1%CF%87%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%84%CF%83%CF%8C%CF%81%CF%84%CF%83/#.WmChc84oJWc

Εκατό χρόνια από τη ρωσική επανάσταση και την αποκήρυξη των χρεών…(Δεύτερη από έξι συνέχειες)…

3. Η ρωσική επανάσταση, η αποκήρυξη των χρεών, ο πόλεμος κι η ειρήνη

του Eric Toussaint

Στις αρχές 1918, η σοβιετική κυβέρνηση ανέστειλε την αποπληρωμή του εξωτερικού χρέους και, αρχές Φλεβάρη 1918, αποφάσισε την αποκήρυξη όλων των τσαρικών χρεών καθώς και των χρεών που, μεταξύ Φλεβάρη και Νοέμβρη 1917, είχε συνάψει η προσωρινή κυβέρνηση για να συνεχίσει τον πόλεμο. Ταυτόχρονα αποφάσισε να απαλλοτριώσει όλα τα υπάρχοντα των ξένων κεφαλαιοκρατών στη Ρωσία για να τα αποδώσει και πάλι στην εθνική περιουσία. Αποκηρύσσοντας τα χρέη, η σοβιετική κυβέρνηση έθετε σε εφαρμογή την απόφαση που είχε ληφθεί το 1905 από το σοβιέτ της Αγίας Πετρούπολης και τα διάφορα κόμματα που το στήριζαν. Αυτό προκάλεσε την ομόφωνη διαμαρτυρία των πρωτευουσών των συμμάχων μεγάλων δυνάμεων.

Διάταγμα περί Ειρήνης

Η σοβιετική κυβέρνηση πρότεινε ειρήνη χωρίς προσάρτηση και χωρίς αντισταθμίσματα/επανορθώσεις. Πρόσθετε την εφαρμογή του δικαιώματος αυτοπροσδιορισμού των λαών. Επρόκειτο για την εφαρμογή αρχών τελείως καινοτόμων ή επαναστατικών στις σχέσεις μεταξύ των Κρατών. Αποδείχτηκε πως η πολιτική αυτή της σοβιετικής κυβέρνησης εμπόδισε και ταυτόχρονα επηρέασε εκείνη του προέδρου Γούντροου Γουίλσον |13| ο οποίος είχε καταστήσει την αυτοδιάθεση των λαών κεντρικό στοιχείο της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ |14|.Τα κίνητρα των μπολσεβίκων και εκείνα της κυβέρνησης των ΗΠΑ ήταν σίγουρα διαφορετικά. Οι ΗΠΑ που δεν είχαν σημαντικές αποικίες είχαν κάθε συμφέρον να αποδυναμώσουν την βρετανική και την γερμανική αυτοκρατορία, και τις αποικιοκρατικές δυνάμεις που ήταν το Βέλγιο, η Γαλλία, οι Κάτω Χώρες… ώστε να καταλάβουν την θέση τους εφαρμόζοντας άλλες μεθόδους. Το καλύτερο διπλωματικό και ανθρωπιστικό επιχείρημα ήταν το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση των λαών της Αφρικής, της Καραϊβικής, της Ασίας που βρίσκονταν ακόμη υπό αποικιακό ζυγό. Για τους μπολσεβίκους, το θέμα ήταν να μπει τέλος στην τσαρική αυτοκρατορία την οποία κατήγγειλαν ως φυλακή των λαών.

Το αίτημα για ειρήνη αποτελούσε ένα από τα θεμελιώδη αίτια που είχαν προκαλέσει τον επαναστατικό ξεσηκωμό του 1917. Η συντριπτική πλειοψηφία των Ρώσων στρατιωτών αρνούνταν την συνέχιση του πολέμου. Ήταν σχεδόν εξ ολοκλήρου χωρικοί που ήθελαν να επιστρέψουν στις οικογένειές τους και να δουλέψουν την γη. Επίσης, εδώ και πολλά χρόνια, αρκετά πριν το ξέσπασμα του πολέμου, στα πλαίσια της σοσιαλιστικής διεθνούς της οποίας ήταν μέλη ως την προδοσία του 1914, οι μπολσεβίκοι ήταν αντίθετοι στην πολιτική προετοιμασίας του πολέμου, δηλώνοντας ότι χρειάζονταν κοινός αγώνας για να τεθεί τέλος στον καπιταλισμό και το ιμπεριαλιστικό του στάδιο καθώς και στις αποικιακές κτήσεις του.

Για να εφαρμόσει πρακτικά αυτόν τον προσανατολισμό, η σοβιετική κυβέρνηση ήταν αναγκασμένη να ξεκινήσει χωριστές διαπραγματεύσεις με το Βερολίνο και τους συμμάχους του διότι, το 1917, Λονδίνο, Παρίσι και Ουάσιγκτον ήθελαν να συνεχίσουν τον πόλεμο. Η σοβιετική κυβέρνηση προσπάθησε πράγματι να οδηγήσει αυτές τις σύμμαχες πρωτεύουσες στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων αλλά χωρίς επιτυχία. Αφού υπέγραψε ανακωχή με τη γερμανική αυτοκρατορία στα μέσα Δεκέμβρη 1917, καθυστέρησε τις διαπραγματεύσεις με το Βερολίνο επί πέντε μήνες. Ήλπιζε να δει πολλούς λαούς της Ευρώπης, και κατά πρώτον τον γερμανικό λαό, να ξεσηκώνονται εναντίον των κυβερνήσεών τους για να επιτύχουν την ειρήνη. Ήλπιζε επίσης μάταια ότι ο πρόεδρος Γουίλσον θα παρείχε στήριξη στην σοβιετική Ρωσία απέναντι στην Γερμανία |15|.Ήθελε επίσης να αποδείξει στη διεθνή κοινή γνώμη ότι επιθυμούσε μια γενική ειρήνη, τόσο στην Δύση όσο και στην Ανατολή, κι ότι μόνον ως τελευταία λύση θα κατέληγε να υπογράψει ξεχωριστή ειρήνη με το Βερολίνο.

Από τον Δεκέμβρη του 1917, η σοβιετική κυβέρνηση άρχισε να δημοσιεύει πολλά απόρρητα έγγραφα που έδειχναν πώς οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις ετοιμάζονταν να μοιραστούν επικράτειες και λαούς περιφρονώντας το δικαίωμα στην αυτοδιάθεσή τους. Επρόκειτο ειδικότερα για μια συμφωνία μεταξύ Παρισιού, Λονδίνου και Μόσχας, που είχε συναφθεί το 1915 και πρόβλεπε ότι, μετά τη νίκη, η τσαρική αυτοκρατορία θα είχε το δικαίωμα να πάρει την Κωνσταντινούπολη, η Γαλλία θα ανακτούσε την Αλσατία και την Λωρραίνη και το Λονδίνο θα μπορούσε να πάρει τον έλεγχο της Περσίας |16|.Αρχές Μαρτίου 1918, η σοβιετική κυβέρνηση υπέγραφε το σύμφωνο του Μπρεστ-Λιτόφσκ με το Βερολίνο. Το τίμημα ήταν ιδιαίτερα υψηλό, καθώς η γερμανική αυτοκρατορία έπαιρνε ένα μεγάλο τμήμα των δυτικών εδαφών της ρωσικής αυτοκρατορίας: ένα τμήμα των χωρών της Βαλτικής, ένα τμήμα της Πολωνίας και της Ουκρανίας. Εν ολίγοις, η συνθήκη αυτή ακρωτηρίαζε την Ρωσία κατά 26 % του πληθυσμού της, 27 % της καλλιεργούμενης γης της, 75 % της παραγωγής της σε ατσάλι και σίδηρο.

Η επέμβαση των συμμαχικών δυνάμεων εναντίον της σοβιετικής Ρωσίας

Το κάλεσμα της σοβιετικής κυβέρνησης για επανάσταση σε ολόκληρο τον κόσμο, σε συνδυασμό με την θέλησή της να βάλει τέλος στον πόλεμο, να αποκηρύξει τα χρέη που απαιτούσαν οι συμμαχικές δυνάμεις και να εφαρμόσει μέτρα εθνικοποίησης οδήγησε τους δυτικούς ηγέτες να ξεκινήσουν μαζική επίθεση κατά της σοβιετικής Ρωσίας με σκοπό την ανατροπή της επαναστατικής κυβέρνησης και την αποκατάσταση της καπιταλιστικής τάξης. Η ξένη επέμβαση ξεκίνησε το καλοκαίρι του 1918 και τελείωσε τέλη 1920, όταν οι δυτικές πρωτεύουσες διαπίστωσαν την αποτυχία τους και αναγκάστηκαν να αναγνωρίσουν πως η σοβιετική κυβέρνηση και ο Κόκκινος Στρατός είχαν αναλάβει τον έλεγχο της επικράτειας. 14 χώρες συμμετείχαν με στρατιωτικές δυνάμεις σε αυτήν την επίθεση. Η Γαλλία έστειλε 12.000 στρατιώτες (στην Μαύρη Θάλασσα και στο Βορρά), το Λονδίνο έστειλε 40.000 (κατά κύριο λόγο στο Βορρά), η Ιαπωνία 70.000 (στη Σιβηρία), η Ουάσιγκτον, 13.000 (στο Βορρά μαζί με τους Βρετανούς και τους Γάλλους), οι Πολωνοί 12.000 (στη Σιβηρία και το Μούρμανσκ), η Ελλάδα 23.000 (στη Μαύρη Θάλασσα), ο Καναδάς 5.300 |17|. Σημειωτέον ότι η ιαπωνική επέμβαση παρατάθηκε ως τον Οκτώβρη του 1922. Σύμφωνα με τον Γουίνστον Τσώρτσιλ, υπουργό πολέμου της βρετανικής κυβέρνησης, τα συμμαχικά ξένα στρατεύματα έφθαναν τους 180.000 στρατιώτες.

Παρέλαση συμμαχικών στρατευμάτων στο Βλαδιβοστόκ, το 1918

Η γαλλική κυβέρνηση ήταν η πιο βίαια αντίθετη προς την σοβιετική κυβέρνηση και, αυτό, από την αρχή. Πολλοί είναι οι λόγοι που εξηγούν την αντίθεση αυτή: 1. φοβόταν την επέκταση στην Γαλλία του επαναστατικού κινήματος που είχε ξεκινήσει ο ρωσικός λαός καθώς η αντίθεση στη συνέχιση του πολέμου ήταν έντονη στον γαλλικό πληθυσμό, 2. Η σοβιετική απόφαση αποκήρυξης του χρέους επηρέαζε την Γαλλία περισσότερο από κάθε άλλη χώρα, δεδομένου ότι τα ρωσικά δάνεια είχαν εκδοθεί στο Παρίσι και κατέχονταν στην πλειοψηφία τους, στην Γαλλία.

Αποδείχτηκε ότι η γαλλική κυβέρνηση, το 1917, είχε ξεκινήσει μυστικές συζητήσεις με το Βερολίνο για να καταλήξει σε συμφωνία ειρήνης που πρόβλεπε να επιτραπεί στην γερμανική αυτοκρατορία να επεκταθεί προς Ανατολάς, σε βάρος της επαναστατικής Ρωσίας, υπό τον όρο να επιστρέφονταν στην Γαλλία η Αλσατία και η Λωρραίνη. Η άρνηση του Βερολίνου να κάνει αυτήν την παραχώρηση στο Παρίσι έθεσε τέλος σε αυτές τις διαπραγματεύσεις |18|.

Η ανακωχή της 11^ης Νοεμβρίου 1918 που υπογράφτηκε μεταξύ των δυτικών πρωτευουσών και του Βερολίνου πρόβλεπε την προσωρινή παραμονή των γερμανικών στρατευμάτων στα «ρωσικά» εδάφη που κατείχαν. Βάσει του άρθρου 12 της ανακωχής, η Γερμανία έπρεπε να εγκαταλείψει όλα τα παλαιά ρωσικά εδάφη «μόλις οι Σύμμαχοι κρίνουν πως η στιγμή είναι κατάλληλη, εν όψει της εσωτερικής κατάστασης στα εν λόγω εδάφη» |19|.Ο στόχος ήταν να επιτραπεί στον αυτοκρατορικό στρατό να εμποδίσει την σοβιετική κυβέρνηση να ανακτήσει γρήγορα τον έλεγχο των εδαφών που είχαν παραχωρηθεί στην Γερμανία με το σύμφωνο του Μπρεστ-Λιτόφσκ. Η ιδέα των Συμμάχων ήταν να επιτραπεί στις αντι-μπολσεβίκικες δυνάμεις να πάρουν τον έλεγχο των εδαφών αυτών και να τα καταστήσουν προγεφύρωμα για την ανατροπή της κυβέρνησης.

Ο Βρετανός ιστορικός E. H. Carr δείχνει πόσο λίγο δημοφιλής ήταν η επέμβαση κατά της Σοβιετικής Ρωσίας: «Όταν οι σύμμαχοι πολιτικοί ηγέτες συγκεντρώθηκαν στο Παρίσι για την Διάσκεψη για την Ειρήνη, τον Ιανουάριο του 1919, συζήτησαν σχετικά με την κατοχή της Ρωσίας από τα συμμαχικά στρατεύματα. Ο Βρετανός πρωθυπουργός, Λόυντ Τζωρτζ, δήλωσε στους ομολόγους του ότι «αν επιχειρούσε τώρα να στείλει μια χιλιάδα βρετανών στρατιωτών για κατοχή της Ρωσίας, οι στρατιώτες θα στασίαζαν» και ότι «αν επιχειρούσε στρατιωτική εκστρατεία κατά των μπολσεβίκων, η Αγγλία θα γίνονταν μπολσεβίκικη». Ο Λόυντ Τζωρτζ, όπως το συνήθιζε, επιχειρούσε να εντυπωσιάσει τα πνεύματα αλλά, συγχρόνως, η διαίσθησή του αντιλαμβάνονταν ορθά τα συμπτώματα. Στις αρχές του 1919, ξέσπασαν σοβαρές ανταρσίες στον γαλλικό στόλο και στις στρατιωτικές μονάδες που είχαν κάνει απόβαση στην Οδησσό καθώς και σε άλλα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας. Αρχές Απρίλη, υποχώρησαν εσπευσμένα. Όσο για τις πολυεθνικές δυνάμεις υπό αγγλική διοίκηση στο μέτωπο του Αρχαγγέλσκ, ο επικεφαλής των στρατιωτικών επιχειρήσεων στο αγγλικό υπουργείο πολέμου γνωστοποίησε ότι το ηθικό τους ήταν «τόσο χαμηλό που ήταν εύκολη λεία για την προπαγάνδα των μπολσεβίκων, που ήταν πολύ έντονη και υπόγεια, και που ο εχθρός διαδίδει με όλο και μεγαλύτερη ενέργεια και ταλέντο.» Πολύ αργότερα, επίσημες αμερικανικές εκθέσεις αποκάλυψαν τις λεπτομέρειες της κατάστασης. Την 1^η Μαρτίου 1919, ξέσπασε ανταρσία στις γαλλικές δυνάμεις που είχαν λάβει διαταγή να κατευθυνθούν στο μέτωπο. Μερικές μέρες νωρίτερα, ένας βρετανικός λόχος πεζικού «αρνήθηκε να πάει στο μέτωπο». Λίγο αργότερα, ένας αμερικανικός λόχος «αρνήθηκε για ένα διάστημα να επιστρέψει στο μέτωπο». Μπροστά στα γεγονότα αυτά, η βρετανική κυβέρνηση αποφάσισε τον Μάρτη του 1919 να εγκαταλείψει τον Βορρά της Ρωσίας – αναχώρηση που ολοκληρώθηκε μόνο μετά από έξι μήνες.» |20|

Δυτικές στρατιωτικές επεμβάσεις στα Δυτικά της Ρωσίας, το 1919 και το 1920

Ο Γουίνστον Τσώρτσιλ ήταν από τα κύρια γεράκια του δυτικού στρατοπέδου. Επωφελούμενος της απουσίας του Λόυντ Τζωρτζ και του προέδρου των ΗΠΑ, σε μια διάσκεψη κορυφής που έλαβε χώρα στο Παρίσι στις 19 Φεβρουαρίου 1919, ο Τσώρτσιλ παρενέβη για να πείσει τις άλλες κυβερνήσεις να συμπληρώσουν την επέμβασή τους με άμεση στήριξη των δυνάμεων των Λευκών Ρώσων στρατηγών, πρότεινε να τους στείλουν «εθελοντές, τεχνικούς όπλων, πυρομαχικά, τανκς, αεροπλάνα, κλπ.» και να «εξοπλίσουν τις αντι-μπολσεβίκικες δυνάμεις» |21|.

Οι Σύμμαχοι προσπάθησαν να πείσουν τις νέες γερμανικές αρχές (υπέρ της Δύσης) να συμμετέχουν στην δράση κατά της μπολσεβίκικης Ρωσίας. Παρά την πολύ έντονη πίεση των δυτικών πρωτευουσών, τον Οκτώβρη του 1919, το Reichstag, το γερμανικό κοινοβούλιο, όπου οι σοσιαλιστές (SPD) και οι φιλελεύθεροι αποτελούσαν την πλειοψηφία, ψήφισε ομόφωνα κατά της προσχώρησης της Γερμανίας στον αποκλεισμό που είχαν αποφασίσει οι Σύμμαχοι κατά της σοβιετικής Ρωσίας. Για ολοκληρωμένη εικόνα, πρέπει να προσθέσουμε ότι, συγχρόνως, Γερμανοί στρατηγοί όπως ο Λούντεντορφ και, ειδικά, ο Von der Goltz που διοικούσε τα τελευταία οργανωμένα κατάλοιπα της πάλαι ποτέ αυτοκρατορικής στρατιάς, στήριζαν στρατιωτικές επιχειρήσεις Ανατολικά, για να βοηθήσουν τους Λευκούς Ρώσους στρατηγούς κατά των μπολσεβίκων. Το πραγματοποιούσαν με την υποστήριξη των δυτικών πρωτευουσών |22|.

Είναι προφανές ότι τόσο οι δυτικές κυβερνήσεις όσο και εκείνες των κεντρικών δυνάμεων που είχαν ηττηθεί (γερμανική αυτοκρατορία και Αυστρο-Ουγγαρία) φοβόνταν την επέκταση της επανάστασης στις χώρες τους. Σε ένα απόρρητο έγγραφο, ο Λόυντ Τζωρτζ έγραφε στις αρχές του 1919: «Ολόκληρη η Ευρώπη έχει κατακτηθεί από το επαναστατικό πνεύμα. Μεταξύ των εργατών υπάρχει ένα βαθύ αίσθημα, όχι μόνο δυσαρέσκειας αλλά και οργής και αγανάκτησης κατά των προπολεμικών συνθηκών. Η καθεστηκυία τάξη αμφισβητείται από πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής πλευράς από τις μάζες του πληθυσμού, απ’άκρη σ’άκρη της Ευρώπης» |23|. Ο φόβος αυτός της επανάστασης δεν ήταν φανταστικός και εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τη βία της επίθεσης κατά της Ρωσίας των μπολσεβίκων.

Η ξένη επέμβαση στήριξε τις επιθέσεις των Λευκών Ρώσων στρατηγών και παράτεινε τον εμφύλιο πόλεμο που ήταν φονικότατος (προκάλεσε περισσότερους νεκρούς απ’ό,τι ο παγκόσμιος πόλεμος στην Ρωσία |24|).Το κόστος της ξένης επέμβασης, σε ανθρώπινες ζωές και σε υλικές καταστροφές ήταν σημαντικότατο και η σοβιετική κυβέρνηση απαίτησε αργότερα το θέμα αυτό να ληφθεί υπόψη στις διεθνείς διαπραγματεύσεις σχετικά με την αποκήρυξη του χρέους (βλ. παρακάτω).

Ο οικονομικός και χρηματοοικονομικός αποκλεισμός της σοβιετικής Ρωσίας, ο αποκλεισμός του ρωσικού χρυσού

Από το 1918, η σοβιετική Ρωσία αποτέλεσε αντικείμενο αποκλεισμού από πλευράς των συμμαχικών δυνάμεων. Η σοβιετική κυβέρνηση ήταν έτοιμη να πληρώσει σε χρυσό την εισαγωγή αγαθών που της ήταν απολύτως απαραίτητα. Όμως καμία από τις μεγάλες τράπεζες και καμία κυβέρνηση στον κόσμο δεν μπορούσε τότε να δεχθεί τον σοβιετικό χρυσό χωρίς να έλθει σε άμεση σύγκρουση με τις συμμαχικές κυβερνήσεις. Πράγματι, Παρίσι, Λονδίνο, Ουάσιγκτον, Βρυξέλλες,… θεωρούσαν πως ο ρωσικός χρυσός έπρεπε να περιέλθει σε αυτές ως αποζημίωση των κεφαλαιοκρατών των οποίων η περιουσία είχε απαλλοτριωθεί στην Ρωσία και ως αποπληρωμή των χρεών. Αυτό ήταν ένα πολύ σημαντικό εμπόδιο για το σοβιετικό εμπόριο. Στις ΗΠΑ, κάθε πρόσωπο ή επιχείρηση που επιθυμούσε να πραγματοποιήσει συναλλαγή με χρυσό ή να μπει στην χώρα με χρυσό έπρεπε να κάνει την ακόλουθη δήλωση: «Ο κάτωθι υπογεγραμμένος, ιδιοκτήτης μεριδίου χρυσού … δηλώνω και εγγυώμαι δια της παρούσας ότι ο χρυσός αυτός δεν είναι μπολσεβίκικης προέλευσης και δεν υπήρξε ποτέ στην κατοχή της λεγόμενης μπολσεβίκικης Κυβέρνησης της Ρωσίας. Ο κάτωθι υπογεγραμμένος, επίσης, …. εγγυώμαι για πάντα, στις ΗΠΑ, χωρίς κανέναν περιορισμό ή επιφύλαξη, το δικαίωμα επί του εν λόγω χρυσού.» |25|.

Πρέπει να προσθέσουμε ότι μετά την παράδοση της Γερμανίας, τον Νοέμβρη του 1918, η Γαλλία πέτυχε να ανακτήσει τα σημαντικά λύτρα σε χρυσό που το Βερολίνο είχε λάβει σε εφαρμογή της συνθήκης ειρήνης του Μπρεστ-Λιτόφσκ που είχε υπογραφεί το Μάρτη του 1918 |26|.Η Γαλλία αρνούνταν να επιστρέψει αυτόν τον χρυσό στη Ρωσία, θεωρώντας ότι επρόκειτο για ένα τμήμα των επανορθώσεων που η Γερμανία έπρεπε να καταβάλλει στο Παρίσι. Σημειωτέον ότι ο αποκλεισμός του ρωσικού χρυσού συνεχίστηκε εν μέρει επί πολλά χρόνια. Με αυτόν τον τρόπο κατάφερε η Γαλλία, το 1928, να πείσει τις αρχές της Ουάσιγκτον να απαγορεύσουν πληρωμή σε ρωσικό χρυσό μιας σύμβασης μεταξύ της Ρωσίας και μιας ιδιωτικής εταιρείας των ΗΠΑ.

4. Η ρωσική επανάσταση, το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των λαών και η αποκήρυξη των χρεών

Η συνθήκη των Βερσαλλιών υπογράφεται τελικά στις 28 Ιουνίου 1919, χωρίς την συμμετοχή της Σοβιετικής Ρωσίας. Όμως, η Συνθήκη των Βερσαλλιών ακύρωνε το Σύμφωνο του Μπρεστ-Λιτόφσκ. Βάσει του άρθρου 116 της συνθήκης των Βερσαλλιών, η Ρωσία μπορούσε να ζητήσει αποζημιώσεις από την Γερμανία. Πράγμα που δεν έκανε, καθώς ήθελε να διατηρήσει συνοχή με την θέση της υπέρ μιας ειρήνης χωρίς προσάρτηση και χωρίς αίτημα αποζημίωσης. Κατά κάποιον τρόπο, αυτό που είχε σημασία για κείνην ήταν να καταργηθεί το Σύμφωνο του Μπρεστ-Λιτόφσκ και να επιστραφούν στους λαούς που είχαν λεηλατηθεί (λαοί των Βαλτικών χωρών, της Πολωνίας, της Ουκρανίας, της Ρωσίας,…) τα εδάφη που η Γερμανία είχε προσαρτήσει τον Μάρτη του 1918, σύμφωνα με το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση που υπερασπίζονταν η νέα σοβιετική κυβέρνηση.

Οι συνθήκες με τις δημοκρατίες της Βαλτικής, την Πολωνία, την Περσία, την Τουρκία…

Έτσι, το δικαίωμα αυτό το επικαλούνται τα πρώτα άρθρα κάθε συνθήκης ειρήνης που υπέγραψε η σοβιετική Ρωσία με τα νέα Κράτη της Βαλτικής, το 1920: την Εσθονία, στις 2 Φλεβάρη, την Λιθουανία, στις 12 Ιουλίου, και την Λετονία, στις 11 Αυγούστου. Αυτές οι συνθήκες ειρήνης μοιάζουν μεταξύ τους και η ανεξαρτησία των Κρατών αυτών – που είχαν ενσωματωθεί δια της βίας στην τσαρική αυτοκρατορία -διατρανώνεταιι συστηματικά στο πρώτο ή στο δεύτερο άρθρο. Μέσα από τις συνθήκες αυτές, η Ρωσία διακηρύσσει την αντίθεσή της στην κυριαρχία του χρηματοοικονομικού κεφαλαίου και την απόφασή της να αποκηρύξει τα τσαρικά χρέη. Πράγματι, η συνθήκη που υπογράφεται στις 2 Φλεβάρη με την Εσθονία αναφέρει: «Η Εσθονία δεν θα φέρει κανένα τμήμα ευθύνης για τα χρέη και οποιεσδήποτε άλλες υποχρεώσεις της Ρωσίας (…).Όλες οι απαιτήσεις των πιστωτών της Ρωσίας σχετικά με το τμήμα των χρεών που αφορά την Εσθονία πρέπει να απευθύνονται μόνον κατά της Ρωσίας.» Παρόμοιες διατάξεις έναντι της Λιθουανίας και της Λετονίας περιλαμβάνονται στις συνθήκες που υπογράφτηκαν με τα Κράτη αυτά. Πέραν της επιβεβαίωσης ότι οι λαοί δεν πρέπει να υποχρεώνονται να καταβάλλουν αθέμιτα χρέη που συνάφθηκαν στο όνομά τους αλλά όχι προς το συμφέρον τους, η σοβιετική Ρωσία αναγνωρίζει έτσι τον ρόλο καταπιεστή που έπαιξε η τσαρική Ρωσία απέναντι στα μειονοτικά έθνη που αποτελούσαν την αυτοκρατορία.

Υπογραφή της Συνθήκης του Ταρτού μεταξύ της Εσθονίας και της σοβιετικής Ρωσίας, εκπροσωπούμενης από τον Adolf Joffé, στις 2 Φλεβάρη 1920.

Εφαρμόζοντας τις αρχές που διακηρύσσει, η σοβιετική Ρωσία προχωρά ακόμη παραπέρα. Σε αυτές τις συνθήκες ειρήνης, δεσμεύεται να αποδώσει στα καταπιεσμένα έθνη της Βαλτικής τα αγαθά που είχε ιδιοποιηθεί το τσαρικό καθεστώς (και ειδικότερα τα πολιτιστικά και ακαδημαϊκά αγαθά όπως τα σχολεία, τις βιβλιοθήκες, τα αρχεία, τα μουσεία) καθώς και ατομικά αγαθά που είχαν απομακρυνθεί από τα εδάφη της Βαλτικής κατά την διάρκεια του πρώτου παγκόσμιου πολέμου. Ως αντιστάθμισμα για τις ζημίες που προκλήθηκαν κατά την διάρκεια του πρώτου παγκόσμιου πολέμου στον οποίο συμμετείχε η τσαρική Ρωσία, η σοβιετική Ρωσία ανακοινώνει σε αυτές τις συνθήκες τη βούλησή της να δώσει 15 εκατομμύρια χρυσά ρούβλια στην Εσθονία, 3 εκατομμύρια χρυσά ρούβλια στην Λιθουανία και 4 εκατομμύρια χρυσά ρούβλια στην Λετονία, καθώς και το δικαίωμα για τα τρία αυτά Κράτη να εκμεταλλεύονται τα ρωσικά δάση που βρίσκονται κοντά στα σύνορά τους. Ενώ οι πιστώσεις του ρωσικού Κράτους επί των υπηκόων των Κρατών της Βαλτικής μεταφέρονται στις νέες ανεξάρτητες αρχές, οι συνθήκες ειρήνης που υπογράφονται με την Λιθουανία και την Λετονία προσδιορίζουν ότι τα χρέη των μικρών αγροτικών ιδιοκτητών προς τις παλιές ρωσικές κτηματικές τράπεζες που έχουν πλέον εθνικοποιηθεί δεν μεταφέρονται στις νέες κυβερνήσεις αλλά «διαγράφονται, απλά και ξάστερα». Οι διατάξεις αυτές επεκτείνονται στους μικροϊδιοκτήτες της Εσθονίας, δυνάμει του άρθρου 13 της συνθήκης ειρήνης που υπογράφτηκε με την χώρα που προβλέπει ότι οι «απαλλαγές, δικαιώματα ή ιδιαίτερα προνόμια» που παρέχονται στο νέο Κράτος που προέρχεται από την τσαρική αυτοκρατορία ή στους πολίτες του επεκτείνονται άμεσα και στην Εσθονία ή τους πολίτες της.

Υπογράφοντας τις συνθήκες αυτές, η σοβιετική Ρωσία, ενώ εφάρμοζε τις αρχές που ήθελε να υπερασπιστεί, επιζητούσε επίσης να βγει από την απομόνωση στην οποία την βύθισαν οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις από τις μέρες της Επανάστασης του Οκτώβρη. Τα Κράτη της Βαλτικής είναι τα πρώτα που θα σπάσουν τον αποκλεισμό που επιβλήθηκε στην Ρωσία και αυτές οι συμφωνίες ειρήνης ανοίγουν τον δρόμο για εμπορικές ανταλλαγές μεταξύ των διαφόρων μερών. Τον Μάρτη του 1921, μια παρόμοια συμφωνία ειρήνης υπογράφεται μεταξύ Ρωσίας, Ουκρανίας και Λευκορωσίας, αφενός, και της Πολωνίας, αφετέρου. Το έγγραφο αυτό απαλλάσσει την Πολωνία από κάθε ευθύνη σχετικά με τα χρέη που συνάφθηκαν στο όνομά της από την τσαρική αυτοκρατορία, προβλέπει την επιστροφή των αγαθών που είχε αρπάξει η τσαρική Ρωσία καθώς και την καταβολή επανορθώσεων στην Πολωνία, από την Ρωσία και την Ουκρανία, ύψους 30 εκατομμυρίων χρυσών ρουβλίων. Η υπογραφή της συνθήκης αυτής είναι ακόμη πιο σημαντική από αυτές των χωρών της Βαλτικής: η Πολωνία είναι μια δύναμη-κλειδί για την απομόνωση της Ρωσίας που επεδίωκαν οι συμμαχικές καπιταλιστικές δυνάμεις.

Η Πολωνία μετά τον 1^ο Παγκόσμιο Πόλεμο

Το σύμφωνο φιλίας που υπογράφτηκε μεταξύ σοβιετικής Ρωσίας και Περσίας, στις 26 Φεβρουαρίου 1921, είναι ακόμη ένα δείγμα της θέλησης της σοβιετικής Ρωσίας να ευνοήσει την χειραφέτηση των καταπιεσμένων μέσω του δικαιώματός τους στην αυτοδιάθεση. Με το σύμφωνο αυτό, η Ρωσία διατρανώνει τη ρήξη με την «τυραννική πολιτική των αποικιοκρατικών κυβερνήσεων» της τσαρικής Ρωσίας και παραιτείται των εδαφών και των οικονομικών συμφερόντων που κατέχει στην Περσία. Από το πρώτο ήδη άρθρο του κειμένου αυτού, αναφέρεται: «Το σύνολο των συνθηκών και συμβάσεων που συνήφθηκαν μεταξύ Περσίας και τσαρικής Ρωσίας, η οποία καταπάτησε τα δικαιώματα του περσικού λαού, είναι άκυρες.» Έπειτα, το άρθρο 8 καταγγέλλει σαφώς τα χρέη που αξιώνονταν από την Περσία από το τσαρικό καθεστώς: η νέα ρωσική κυβέρνηση παραιτείται της οικονομικής πολιτικής του τσαρικού καθεστώτος στην Ανατολή «η οποία συνίστατο στον δανεισμό χρημάτων στην περσική κυβέρνηση, όχι με στόχο να συμμετέχει στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας αλλά με στόχους πολιτικής υποταγής» και, συνεπώς, ακυρώνει τις ρωσικές αξιώσεις κατά της Περσίας.

Μερικές εβδομάδες αργότερα, η σοβιετική κυβέρνηση παραιτείται όλων των υποχρεώσεων, συμπεριλαμβανομένων των νομισματικών, της Τουρκίας έναντι της Ρωσίας, δυνάμει των συμφωνιών που είχε υπογράψει η τσαρική κυβέρνηση |27|.

Μετάφραση από τα γαλλικά: Christine Cooreman

Σημειώσεις:

|13| Ο Τόμας Γούντροου Γουίλσον (Thomas Woodrow Wilson), γεννήθηκε στο Staunton στις 28 Δεκεμβρίου 1856 και πέθανε στην Ουάσιγκτον στις 3 Φεβρουαρίου 1924, και ήταν ο 24^ος πρόεδρος των ΗΠΑ. Εκλέχθηκε για δυο συνεχείς θητείες, από το 1913 ως το 1921.

|14| Βλ. την δήλωση του Γ. Γουίλσον, τον Φεβρουάριο του 1918 « every territorial settlement in this war must be made in the interest and for the benefit of the population concerned, and not as part of any mere adjustment compromise of claims amongst rival states » (κάθε εδαφική ρύθμιση σε αυτόν τον πόλεμο πρέπει να πραγματοποιηθεί προς το συμφέρον και το όφελος του πληθυσμού που αφορά και όχι ως συμβιβαστική προσαρμογή αξιώσεων μεταξύ αντίπαλων κρατών). Βλ. επίσης την δήλωση αυτή, το 1919, κατά την υπογραφή του συμφώνου δημιουργίας της Κοινωνίας των Εθνών « The fundamental principle of this treaty is a principle never aknowledged before… that the countries of the world belong to the people who live in them ». («Η θεμελιώδης αρχή πάνω στην οποία βασίζεται η συνθήκη αυτή είναι μια αρχή που δεν ανγνωρίστηκε ποτέ στο παρελθόν…ότι οι χώρες του κόσμου ανήκουν στους λαούς που ζουν σε αυτές») Οι δυο αυτές παραπομπές προέρχονται από το έργο της Odette Lienau, Rethinking Sovereign Debt : Politics, Reputation, and Legitimacy in Modern Finance, Harvard University, 2014, p. 62-63. http://www.hup.harvard.edu/catalog….

|15| Τον Ιανουάριο-Φεβρουάριο 1918, ο πρόεδρος Γουίλσον υιοθέτησε μια δημόσια στάση η οποία έμοιαζε θετική, έναντι της σοβιετικής Ρωσίας. Βλ. ειδικότερα το σημείο 6 της 14 σημείων δήλωσής του στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, στις 8 Ιανουαρίου 1918 https://fr.wikipedia.org/wiki/Quato…
Όμως, στην πράξη, εν τέλει, ο Γουίλσον δεν θέλησε να παράσχει βοήθεια στους σοβιετικούς.

|16| Βλ. EDWARD H. CARR. 1952. La révolution bolchevique, Tome 3. La Russie soviétique et le monde (Η επανάσταση των μπολσεβίκων, Τόμος 3. Η σοβιετική Ρωσία και ο κόσμος), εκδ. Edition de Minuit, Παρίσι, 1974, κεφάλαιο 22. σ. 24 της γαλλικής έκδοσης του 1974.

|17| Βλ. ειδικότερα https://fr.wikipedia.org/wiki/Inter…

|18| Ο Λόυντ Τζωρτζ είναι που αναφέρθηκε σε αυτές τις διαπραγματεύσεις στα απομνημονεύματά του: Lloyd George, War Memoirs, IV, 1934, 2081-2107. Βλ. EDWARD H. CARR. 1952. La révolution bolchevique, Tome 3. La Russie soviétique et le monde (Η επανάσταση των μπολσεβίκων, Τόμος 3. Η σοβιετική Ρωσία και ο κόσμος), εκδ. Edition de Minuit, Παρίσι, 1974, κεφάλαιο 22. σ. 36 της γαλλικής έκδοσης του 1974.

|19| Βλ. EDWARD H. CARR. 1952. La révolution bolchevique, Tome 3. La Russie soviétique et le monde (Η επανάσταση των μπολσεβίκων, Τόμος 3. Η σοβιετική Ρωσία και ο κόσμος), εκδ. Edition de Minuit, Παρίσι, 1974, κεφάλαιο 28. σ. 317 της γαλλικής έκδοσης του 1974.

|20| EDWARD H. CARR. 1952. La révolution bolchevique, Tome 3. La Russie soviétique et le monde (Η επανάσταση των μπολσεβίκων, Τόμος 3. Η σοβιετική Ρωσία και ο κόσμος), εκδ. Edition de Minuit, Παρίσι, 1974, κεφάλαιο 13. σ. 136-137 της γαλλικής έκδοσης του 1974.

|21| Αναφορά από τον E. H. Carr, Τόμος 3, σ. 122 της γαλλικής έκδοσης του 1974.

|22| E. H. Carr, Τόμος 3, σ. 316 της γαλλικής έκδοσης του 1974.

|23| Αναφορά του E. H. Carr, Τόμος 3, σ. 139 της γαλλικής έκδοσης του 1974.

|24| Σχετικά με τον ρωσικό εμφύλιο πόλεμο, βλ. Jean-Jacques Marie, La guerre civile russe (1917-1922), 2005.

|25| The New York Times, 2 Απριλίου 1921, αναφορά του Alexander N. SACK, Les réclamations diplomatiques contre les soviets (1918-1938) (Οι διπλωματικές αξιώσεις κατά των σοβιέτ), Revue de droit international et de législation comparée, p. 301. Για την αγγλική έκδοση, βλ.:  http://heinonline.org/HOL/LandingPa…

|26| Βλ.: Alexander N. SACK, Les réclamations diplomatiques contre les soviets (1918-1938) (Οι διπλωματικές αξιώσεις κατά των σοβιέτ), Revue de droit international et de législation comparée

|27| Carr, τ. 3, σ. 311-312.

 ___________________________________________________________

Από:http://www.contra-xreos.gr/arthra/1275-100-xronia-rosiki-epanastasi-3.html

Η θεολογία της Απελευθέρωσης…

Tου Περικλή Κοροβέση

Μπορεί κανείς να φανταστεί κάποιον μητροπολίτη που με εγκύκλιό του να απαγορεύει τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου και ακόμα κάθε επιμνημόσυνη δέηση για τους ήρωες της Επανάστασης του 1821; Και ακόμα να εξορίζει κληρικούς που τόλμησαν να μνημονεύσουν στην εκκλησία τον Κολοκοτρώνη ή τον Καραϊσκάκη;

Μοιάζει λιγάκι με σκηνή επιστημονικής φαντασίας αν πούμε πως η περιφορά του Επιταφίου έπρεπε να σταματήσει και να αποδώσει φόρο τιμής στον κυβερνήτη; Επιπλέον να συνεργάζεται στενά με την αστυνομία και να χαφιεδώνει ιερείς και να τους οδηγεί σε εξορία, φυλακή ή θάνατο; Ενας από τους εκτελεσμένους ιερείς ήταν ο Γρηγόριος Νοδάρος, που αφού τον κούρεψαν και τον ξύρισαν, αποσχηματισμένος πια, προχωρούσε προς την αγχόνη χωρίς παπά.

Και έψαλλε ο ίδιος τη νεκρώσιμη ακολουθία του. Και δεν είναι ο μόνος κληρικός που απαγχονίστηκε. Ποιο ήταν το έγκλημά τους; Τρεις λέξεις: Ελευθερία, Ορθοδοξία, Ελλάδα. Ολα αυτά στη διάρκεια της Αγγλικής Κατοχής της Επτανήσου. Το όνομα του μητροπολίτη ήταν Σπ. Κοντομίχαλος, που τον είχαν χρίσει οι αγγλικές αρχές.

Και εδώ μια μικρή παρένθεση. Μιλάμε και λέμε για τα τετρακόσια χρόνια της Τουρκοκρατίας (βέβαια τότε Τουρκία δεν υπήρχε. Εγινε κράτος μετά την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας). Αλλά δεν μιλάμε ούτε για Ενετοκρατία ούτε για Αγγλοκρατία αλλά ούτε για Γαλλοκρατία, έστω και αν ήταν λιγόχρονη. Μήπως το «ανήκομεν εις την Δύσιν», το γνωστό απόφθεγμα του Εθνάρχη, έχει αναδρομική ισχύ; Μήπως κάθε ευρωπαϊκή κατοχή της Ελλάδας σημαίνει πρόοδος και εκσυγχρονισμός της χώρας;

Αν και ο ακόλουθος παραλληλισμός δεν ισχύει, δεν παύει να είναι πειρασμός για κάποιον που αρέσκεται να θέτει ερωτήματα: Μήπως ζούμε σε μια Ευρωκρατία; Αν ισχύει αυτό, τότε εθνικοί ήρωες θα έπρεπε να είναι οι εγκληματίες-δωσίλογοι που υπηρέτησαν πιστά μια ευρωπαϊκή δύναμη. Τη ναζιστική Γερμανία.

Να ξαναγυρίσουμε στο θέμα. Τι σχέση έχει ο χριστιανισμός με αυτόν τον εγκληματία μητροπολίτη που σκότωνε τους παπάδες του (και λαϊκούς βέβαια); Ή να πάμε πιο μακριά. Η Ιερά Εξέταση που έκανε τα βασανιστήρια επιστήμη, ένας πρόδρομος του Αουσβιτς, ήταν έργο Θεού; Και για να πάμε στα δικά μας. Ποια θέση  κράτησε η Ιεραρχία της δικής μας Εκκλησίας στην Κατοχή;

Ή πώς δέχτηκε τα φασιστικά καθεστώτα του Μεταξά και του Παπαδόπουλου; Συνεργάστηκαν σαν υποτακτικοί χαφιέδες. Παράλληλα υπήρχαν μητροπολίτες στην Αντίσταση, ένοπλοι κληρικοί στα βουνά. Και στο Πολυτεχνείο υπήρχαν πολλοί που όλοι μας τους έχουμε ξεχάσει.

Να αναφέρουμε μερικά ονόματα: ο παπα-Γιώργης Πυρουνάκης, ο Νίκος Ψαρουδάκης, εκδότης της εφημερίδας «Χριστιανική», ο διάκονος Τιμόθεος Λαγουδάκης και ο νυν αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος Γιαννουλάτος. Από αυτά τα λίγα δεδομένα φαίνεται πως υπάρχουν δύο σαφή αντιτιθέμενα ρεύματα του χριστιανισμού. Το ένα είναι στην υπηρεσία των τυράννων και της κάθε εξουσίας για να υποδουλώνει τον κόσμο. Και το άλλο απελευθερώνει και μάχεται την αδικία και την τυραννία.

Είναι αλήθεια πως και οι τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες είναι βαθύτατα διχασμένες. Ενώ και οι τρεις στον ίδιο, έναν και μοναδικό Θεό που είναι η αλήθεια πιστεύουν, δεν μπορούν να βρουν άκρη μεταξύ τους.

Αλλά και στο εσωτερικό της κάθε Ομολογίας υπάρχει ένας άτυπος εμφύλιος πόλεμος (και μερικές φορές πραγματικός: σιίτες-σουνίτες) που έχουν να κάνουν με την ερμηνεία των Ιερών Γραφών (Τορά, Βίβλος, Ευαγγέλια, Κοράνι). Και από την εποχή που γράφτηκαν αυτά τα κείμενα που θεμελίωσαν θρησκείες, έχουν περάσει δεκάδες αιώνες, έχουν γραφτεί εκατοντάδες χιλιάδες βιβλία μέχρι σήμερα και ακόμα ερμηνεύονται.

Και πιθανότατα θα ερμηνεύονται μέχρι την πιθανή καταστροφή του πλανήτη από την υπερθέρμανσή του. Πρόκειται για ένα χάος που όποιος το προσεγγίσει ή παραμένει στο χάος ή βγαίνει πιο χαοτικός.

Αλλά υπάρχει και μια άλλη προσέγγιση, πιο απλή, που την εξέφρασε με δυο λέξεις ο αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος: Ο Θεός είναι αγάπη και ειρήνη. Δηλαδή, έργα των ανθρώπων που ο χριστιανισμός τούς οπλίζει με πίστη εναντίον του Μαμωνά-Κεφαλαίου και της Τυραννίας. Δηλαδή έχουμε τη Θεολογία της Απελευθέρωσης, που κατά την άποψή μου είναι πιο έγκυρη ερμηνεία των Γραφών.

Ο διαπρεπής θεολόγος Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, σε ένα μικρό βιβλίο (Η ρήξη με το μηδέν, εκδόσεις Αρμός) εξετάζει τα πράγματα από τη σκοπιά της πολιτικής θεολογίας. Τα κείμενα τα λέει σφηνάκια.

Με μια απλή γραφή, αλλά με διεισδυτική ματιά, μας εξηγεί τα μυστήρια και ακατανόητα των Γραφών, με απλό αφήγημα που μοιάζει σαν κουβέντα σοφού φίλου. Ολα είναι μπροστά μας και χειροπιαστά.

Και η Ανάσταση του Χριστού δεν είναι ένα μεταφυσικό φαινόμενο, αλλά η ίδια η ζωή που νικάει τον θάνατο. Η ζωή όλων μας βέβαια, αν είμαστε ακόμη ζωντανοί. Γιατί δεν είναι σίγουρο ότι όλοι αυτοί που βλέπουμε να περπατούν δίπλα μας είναι ζωντανοί. Σήμερα και τα πτώματα περπατούν. Κατά την άποψή μου αυτό το βιβλίο πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία.

ΥΓ.: Πηγή για την Κεφαλονιά είναι η εξαίρετη μελέτη του ιστορικού Πέτρου Πετράτου «Ο ριζοσπαστισμός στην Κεφαλονιά» (εκδόσεις Καρούσος).

efsyn.gr

---

Aπό:http://www.nostimonimar.gr/i-theologia-tis-apeleftherosis/

Άλλοτε φιλήσυχη…

Ότι τον εμφύλιο τον ξεκίνησε το ΕΑΜ ήδη πριν από την Απελευθέρωση το έχουμε εμπεδώσει, ότι οι Χίτες ήταν αγνοί χωρικοί που κάπως έπρεπε να αντιδράσουν στην κόκκινη τρομοκρατία παρομοίως, τελευταία εμπεδώνουμε και ότι καλύτερα να είχαν κάτσει όλοι στ’ αυγά τους και να αποφεύγαμε αναίτιες θυσίες όπως το Δίστομο ή την Καισαριανή. Χτες έμαθα και κάτι άλλο και το αντιγράφω για να το εμπεδώσουμε κι αυτό: η Αθήνα καταστράφηκε από τις πυρηνικές κεφαλές τους όλμους και τις ανατινάξεις του ΕΛΑΣ στα Δεκεμβριανά. Πού; Φυσικά στην αγαπημένη μας Καθημερινή. Απολαύστε:

Ενα τεράστιο τμήμα του κτιριακού αποθέματος της Αθήνας καταστράφηκε ολοσχερώς ή μερικώς, κυρίως από ανατινάξεις εκ μέρους του ΕΛΑΣ. Η περιοχή γύρω από την Ομόνοια, η Νεάπολη, τα Εξάρχεια, η Πατησίων, η Κυψέλη, του Μακρυγιάννη και πολλά ακόμη κεντρικά σημεία της Αθήνας γέμισαν με ερείπια και χαλάσματα και μαζί με τα θύματα και από τις δύο πλευρές και τις απαγωγές ή την ομηρεία αμάχων από τους αντάρτες, η Αθήνα είχε τραυματικές απώλειες στον οικοδομικό ιστό της, γεγονός που επιτάχυνε την ανάγκη ανοικοδόμησης (προτού ακόμη τελειώσει ο Εμφύλιος). Και επιπλέον παραμένουν ανοικτά τα ερωτήματα για την ψυχολογική επίπτωση που είχε στον γενικό πληθυσμό η βία που ήρθε και εγκαταστάθηκε στον πυρήνα άλλοτε φιλήσυχων περιοχών. Οι Αθηναίοι άρχισαν να βλέπουν αλλιώς την πόλη τους. […]

Η καταστροφή οικιστικού ιστού στην Αθήνα και η στοχευμένη, εκ μέρους του ΕΛΑΣ, ανατίναξη ή πυρπόληση εμβληματικών κτιρίων για την ιστορία του αστικού πολιτισμού στην πόλη, όπως η ιστορική Βαρβάκειος ή η έπαυλη Θων στους Αμπελοκήπους (έργο Τσίλλερ) δημιούργησε χάσματα συνέχειας και μνήμης. Από τα Δεκεμβριανά κληρονομήσαμε σε επιτάχυνση και όξυνση δύο χαρακτηριστικά. Πρώτον, η απαξίωση της παλαιάς μορφής της πόλεως κέρδισε έδαφος και οπαδούς, όχι μόνο μέσα από τη διεθνή, τότε, τάση για αστική ανανέωση, αλλά και μέσα από μία ιδεοληπτική αποξένωση από την εικονογραφία των ιστορικών ρυθμών ως προϊόντων της αστικής τάξης. Και δεύτερον, η άτυπη πρόσκληση σε καιροσκόπους και κερδοσκόπους στη διαμόρφωση της τύχης των νέων Αθηνών.

Μάθαμε ότι η εξαίρετη βρετανική τεχνολογία είχε ήδη από το ’44 εφεύρει τα τανκς και τα Σπιτφάιαρ ειδικής σύνθεσης, που όπως και η βόμβα νετρονίου σκότωναν μόνο χωρίς να γκρεμίζουν (υπάρχει βέβαια και η περίπτωση, δεν ξέρω, να βομβάρδιζαν εξίσου στοχευμένα μόνο κάτι κιτσάτα, λαϊκά κτίρια στο πλαίσιο μιας παρόμοιας αισθητικής παρέμβασης)· ότι οι ΕΛΑΣίτες των Δεκεμβριανών είχαν τέτοια καταπληκτική στρατηγική βάθους ώστε να βρουν χρόνο να στοχεύσουν στο συμβολικό πεδίο· ότι, βέβαια, η ιδεολογική ηγεμονία της αριστεράς απέκτησε τέτοιες ρίζες ώστε λίγες δεκαετίες μετά κοτζάμ Καραμανλής να υποκύψει και να εγκρίνει αυτό το εξισωτικό, αναδιαμητικό και εναντίον-της-αριστείας μέτρο της αντιπαροχής.

Το καλύτερο, ίσως, είναι η εικονογράφηση: το ανατιναγμένο από τον ΕΛΑΣ κτίριο της Γενικής Ασφάλειας δίπλα στο Πολυτεχνείο (ένα κτίριο από μπετόν αρμέ, όχι ακριβώς εμβληματικό — αλλά πάλι, γιατί, τι τους έφταιξε η Γενική Ασφάλεια;) και, δίπλα δίπλα, το μισοκαμμένο ή μάλλον καπνισμένο νεοκλασικό της Σταδίου «κατεστραμμένο από το 2012». Καμία αμφιβολία για το τι θέλουν να πουν οι ποιητές.

---

Από:https://dytistonniptiron.wordpress.com/2017/12/02/dekemvriana/