Tα ψηφιακά χαμστερ του Φρόυντ στην χώρα του Facebook…

Aπό την Εύη Νικολοπούλου

Τι θα έλεγε άραγε ο Φρούντ,αν βρισκόταν ξαφνικά σε ένα οικογενειακό τραπέζι, όπου 4 διαφορετικά άτομα έχουν απορροφηθεί, σκυμμένα σε 4 διαφορετικές συσκευές; Με τι όρους θα το εξηγούσε; Ποιοί είναι οι παράγοντες εξάρτησης μας από τα κοινωνικά δίκτυα;

Η έκταση της χρήσης των κοινωνικών δικτύων μπορεί να συγκριθεί μόνο με τα φαινόμενα της μαζικής μετανάστευσης λαών.Το 1/3 του πλανήτη,σχεδόν 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι, είναι ενεργοί χρήστες του facebook-την ίδια ώρα που το ίδιο σχεδόν ποσοστό, δεν έχει πρόσβαση σε καθαρό νερό.

Ο Φρόυντ ισχυριζόταν ότι οι κύριος σκοπός της ζωής είναι η αναζήτηση της ευτυχίας, με κύριους μηχανισμούς την πραγμάτωση της ηδονής, και την ελαχιστοποίηση του πόνου. Ιδού η ελκυστικότητα των κοινωνικών δικτύων: Μικραίνει η μοναξιά, μειώνεται ο ψυχικός πόνος της απομόνωσης. Αναμέτρητοι χρήστες, εθισμένοι στο κηνύγι του like και της επιβεβαίωσης, εργαζόμαστε σαν ψηφιακά χαμστεράκια, επιμελώς και διαρκώς, για την εξεύρεση της επόμενης,στιγμιαίας, ηδονής.Η στιγμιαία ικανοποίηση από την πλήρωση της κοινωνικής ανάγκης, είναι το πιό εθιστικό ναρκωτικό: απελευθερώνει την ντοπαμίνη, τον νευροδιαβιβαστή της ευτυχίας,και επομένως είναι η κατάλληλη ενίσχυση για την αναζήτηση της επόμενης.

H αντίληψη της χρήσης του διαδικτύου ως μια εξάρτηση όμοια με τις άλλες, είναι βολική, απλοϊκή και παντελώς λανθασμένη.

Ποιά είναι όμως η ιδιομορφία της χρήσης των social media;

1.Η αυξανόμενη ενασχόληση με την οθόνη, η καταβύθιση στον ψηφιακό κόσμο, αποκλείει μια ζωτική συνθήκη: Το σώμα. Το σώμα ;oχι απλά είναι αόρατο,αλλά καθίσταται σχεδόν περιττό στις ψηφιακές αλληλεπιδράσεις. Οι εκφράσεις του προσώπου μας, η μυρωδιά, η γεύση, η αφή, η όσφρηση,τα σωματικά μας μέλη και όργανα, παίζουν μικρό ή κανένα ρόλο σε αυτόν.

1. Η ψυχοσωματική σχεσιακότητα έχει υποκατασταθεί με ηλεκτρονικά υποπροιόντα. Σχετιζόμαστε με ψευδο-αντικείμενα: με φωτογραφίες, εφαρμογές, ηλεκτρονικά παιχνίδια.

3.Τα συναισθήματα που γεννιούνται στην επαφή μας με το ανεξάντλητο πεδίο του ίντερνετ, πολλά, έντονα, συχνά πρωτόγνωρα,αλλά μικρής διάρκειας και, λόγω της ταχύτητας και της φύσης της διάδρασης, μένουν πίσω, ανεπεξέργαστα και χωρίς απεύθυνση.Οι δεσμοί με ψηφιακές οντότητες είναι απρόβλεπτες,αναξιόπιστες και δίχως σταθερότητα.

Ο χρόνος που αφιερώνουμε μπροστά στις οθόνες ξεπερνάει πλέον το χρόνο που δραστηριοποιούμαστε εκτός αυτών. H κλασσική επικοινωνία έχει συρρικνωθεί, και το τηλέφωνο έχει πολλάκις αντικατασταθεί από το Messenger. Ο κύριος παράγοντας εξάρτησης μας από τα κοινωνικά δίκτυα, είναι ο φόβος του αποκλεισμού(F.O.M.O*). Αποκλεισμού από την πληροφορία, από τα γεγονότα, από τις εκδήλώσεις, τις διαδικτυακές συζητήσεις, τις τάσεις, τις μόδες. Είναι τόσο παράδοξο όσο και τραγικό, ότι ο φόβος του αποκλεισμού μας από τις ζωές των άλλων, μας περιθωριοποιεί από το βίωμα της δικής μας offline ζωής, της πραγματικής ζωής: της αισθησιοκινητικής συσχέτισης με ζωντανά πρόσωπα και τρισδιάστατα αντικείμενα.

 

Ο κύριος παράγοντας του ψυχαναγκαστικού ελέγχου των κοινωνικών δικτύων, το τσεκάρισμα του κινητού μας αναρίθμητες φορές την ημέρα, είναι το άγχος ότι κάπου αλλού, κάπου μακριά μας, κάτι γίνεται ερήμην μας.Οτι κάποιοι άλλοι, ζουν καλύτερα, διασκεδάζουν περισσότερο, μιλάνε με πιο ενδιαφέροντες ανθρώπους, ζουν σε καλύτερα σπίτια από μας. Γιαυτό και σύμφωνα με έρευνες,το κοινωνικό δίκτυο με τα μεγαλύτερα ποσοσοστά πρόκλησης άγχους ανάμεσα στους χρήστες είναι το Instagram, όπου βασιλεύει η πρόκληση εντυπώσεων: η γκλαμουριά, το φώτοσοπ,η πολυτέλεια, η επίδειξη πλούτου/ομορφιάς, η φαντασμαγορία, η ιλουστρασιόν ζωή.

Οι έρευνες δείχνουν ότι η παθητική κατανάλωση του facebook,το απλό και μηχανικά επαναλαμβανόμενο scroll, και η ελαχιστοποιημένη αλληλεπίδραση, θεωρείται παράγοντας κινδύνου για την κατάθλιψη. Η ανεπαίσθητη σύγκριση του εαυτού και της ζωής μας με άλλα άτομα, άλλες ζωές, πέραν του ότι είναι πλήρως λανθασμένη, έχει αρνητική συνεισφορά στη διαμόρφωση της ταυτότητας, και αποτελεί αίτιο χαμηλής αυτοεκτίμησης. Και πρόκλησης ψυχικού πόνου.

Στον πόνο όμως που προσπαθούμε να αποφύγουμε με την αυξανόμενη χρήση των κοινωνικών υπηρεσιών του διαδικτύου, δυστυχώς προστίθεται και η νοσταλγία του σώματος στην καθημερινή ψηφιακή ζωή. Που πηγάζει από το έλλειμμα των πραγματικών εμπειριών. Των εμπειριών που θα μπορούσαν να μπουν στο μνημονικό άλμπουμ του απολογισμού της ζωή μας, και που καθορίζουν εν τέλει την ταυτότητα μας.

Όπως έλεγε ο Μπουνιουέλ στην Τελευταία πνοή,

“Πρεπει κανείς ν’ αρχίσει να χάνει τη μνήμη του, έστω και μικρά της κομμάτια, για να αντιληφθεί ότι η μνήμη είναι αυτή που φτιάχνει όλη μας τη ζωή. Μια ζωή δίχως μνήμη δε θα ήταν ζωή… Η μνήμη μας είναι η συνοχή μας, η λογική μας, η δράση μας, το συναίσθημά μας. Χωρίς αυτή,δεν είμαστε τίποτα…“

 

*Στο λεξικό της Οχφόρδης,προστέθηκε ένας νέος όρος το 2013: F.O.M.O(Fear Of Missing Out)

http://time.com/4358140/overcome-fomo/

 

FACEBOOK, ΦΟΒΟΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ, ΨΗΦΙΑΚΗ ΖΩΗ

---

Από:http://www.nostimonimar.gr/ta-psifiaka-chamster-tou-froynt-stin-chora-tou-facebook/

Γιατί περιπλανιέται ο Οδυσσέας; …

Ο Άρης Μαραγκόπουλος μιλά στο για τον Τζόις και την περιπέτεια του οράματός του φωτίζοντας το αινιγματικό κείμενό του «Τζάκομο Τζόις».

Ο καινούργιος κόσμος του Τζόις

Δεν θα υπηρετήσω την οικογένεια, τη θρησκεία και το έθνος. Το λέει πολύ καθαρά ο ίδιος ο Τζόις στο Πορτρέτο του καλλιτέχνη. Αυτή είναι η απόφασή του. Φεύγει από την Ιρλανδία. Φεύγει για να ξαναγράψει τον κόσμο από την αρχή. Να ξαναδιαβάσει και να ξαναγράψει τον κόσμο από την αρχή. Να επιτρέψει στους αναγνώστες του να δουν τον κόσμο χωρίς οικογένεια, χωρίς θρησκεία, χωρίς δεσμά.

Τη Νόρα, την αγαπημένη του, την παντρεύτηκε λίγο πριν πεθάνει. Δεν δουλεύει με το σύστημα της οικογένειας, δεν δουλεύει με το σύστημα του έθνους, και δεν δουλεύει με τη γλώσσα όπως την έχει διδαχτεί. Θεωρεί εκ προοιμίου την αγγλική εχθρική γλώσσα. Το αναφέρει ρητά, ότι τα αγγλικά «είναι η γλώσσα του κατακτητή μου». Στην Τεργέστη είναι ευτυχής. Η πολυγλωσσία της είναι λυτρωτική, είναι αυτό ακριβώς που έχει ανάγκη για τη γραφή του.

Τα σωθικά του καίει η άρνηση των συμβάσεων. Όλα του τα βιβλία αρνούνται τις συμβάσεις, και τις αρνούνται πρώτα απ’ όλα στη γλώσσα. Στο Τζάκομο Τζόις, αυτό το μικρό κείμενο των πενήντα παραγράφων, διαπιστώνουν οι ερευνητές τις περισσότερες τεχνικές με τις οποίες ανέτρεψε ό,τι κυριαρχούσε ως τότε στον πεζό λόγο.

Τι είναι το Τζάκομο Τζόις

Είναι ένα κρυπτικό κείμενο, είναι ένας γρίφος. Τυπικά, είναι μια ερωτική ιστορία ενός δάσκαλου προς μία ή περισσότερες μαθήτριές του. Ο βιογράφος του Τζόις Ρίτσαρντ Έλμαν το παρουσίασε στην αρχή σαν λαβ στόρι. Αυτό δυσκόλεψε τους αναγνώστες και τους ερευνητές να αντιληφθούν την ουσία του έργου. Όλες οι έρευνες αρχικά στρέφονταν γύρω από το ποια ήταν η μαθήτρια. Το ζήτημα όμως είναι ότι αυτό που ήθελε να κρύψει ο Τζόις δεν ήταν ο έρωτας προς μια μαθήτριά του. Αυτό που ήθελε να κρύψει ήταν η τολμηρή ηθική στάση που πρότεινε μέσα από αυτό το κείμενο ως προς τη συντροφική σχέση, ως προς τη σχέση κάθε ερωτικού ζευγαριού. Τα τελευταία είκοσι χρόνια έγινε αντιληπτό από την έρευνα ότι το Τζάκομο δεν είναι απλώς ένα λαβ στόρι. Είναι κάτι πολύ πιο ουσιαστικό.

Η θέση του Τζόις είναι πολύ καθαρή, και αφορά κυρίως τις γυναίκες: σε μια συντροφική σχέση μπορεί να υπάρχει αμοιβαία αγάπη, σεβασμός, συντροφικότητα και ταυτόχρονα τα δύο μέρη να έχουν, αν το επιθυμούν, σεξουαλική σχέση με κάποιον άλλο. Πιο απλά: στο βαθμό που εμπιστεύομαι τη συντροφική μου σχέση, στον βαθμό που αγαπώ και σέβομαι τον άλλον, δέχομαι και τη δυνατότητα εγώ ή ο σύντροφός μου να έχει σεξουαλική σχέση με κάποιον τρίτο. Η έμφαση από τη μεριά του Τζόις αφορούσε το θηλυκό μέρος της σχέσης. Αυτό το πράγμα, καθώς διατυπώνεται λίγο πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, υπήρξε, οπωσδήποτε, πρωτοπόρο για την εποχή του.

Το γράφεις, μπορείς να το ζήσεις;

Προσπαθεί να βιώσει αυτή τη θεώρηση της σχέσης, και μάλιστα, για να είναι ισότιμοι οι όροι, ωθεί έναν Ιταλό φίλο του δημοσιογράφο να φλερτάρει τη γυναίκα του, τη Νόρα, αλλά αστοχεί επειδή η Νόρα του το αποκαλύπτει, οπότε εκείνος αναγκάζεται να αντιδράσει με τον παραδοσιακό «αντρικό» τρόπο, αυτόν που ακριβώς εχθρευόταν. Όμως, θα βρει τη λύτρωση στη γραφή: στο περίφημο θεατρικό του Οι Εξόριστοι. Εκεί διατυπώνει πάρα πολύ καθαρά αυτή τη θεωρία του. Ο Τζόις δεν έγραφε τίποτα που δεν αφορούσε τη ζωή του. Ξαναδούλευε τη ζωή του στο εργαστήρι της τέχνης του. Αυτό έκανε. Δεν ήταν θεωρητικός όπως ο Φρόιντ. Έκανε λογοτεχνία.

Για να μην παρεξηγηθούμε: με αυτή τη θεώρηση των σχέσεων δεν υπονοούσε αυτό που επιπόλαια σήμερα ονομάζουμε «ελεύθερες σχέσεις». Άλλωστε, δεν άφησε τη Νόρα ποτέ στη ζωή του. Αυτό που διεκδικούσε σε ατομικό επίπεδο απευθύνεται διά της γραφής του προς όλους τους αναγνώστες: δεν πρόκειται για κάποιο ατομικό πόθο, αλλά για ένα κοινωνικό όραμα που διατρέχει το σύνολο του έργου του. Αυτό που θίγει στο Τζάκομο, το διατυπώνει πολύ πιο καθαρά στο Ulysses, στον Οδυσσέα.

Ο Οδυσσέας και η ερωτική ελευθερία της Πηνελόπης

Ο Οδυσσέας / κύριος Μπλουμ περιπλανιέται στη «θάλασσα» του Δουβλίνου επειδή δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί την ερωτική ελευθερία της Πηνελόπης, που κατά βάθος κι ο ίδιος επιζητεί. Στον Οδυσσέα αυτό φαίνεται καθαρά, όπως και στο Τζάκομο και στους Εξόριστους. Αγαπάει τη γυναίκα του ο κύριος Μπλουμ, αγαπάει τη Νόρα ο ήρωας του Τζάκομο Τζόις, άρα δεν «απιστεί» απλώς για να αναθερμάνει μια σχέση. Κατανοεί την απλή αλήθεια ότι κάποια στιγμή πλήττουμε ερωτικά με τον σύντροφό μας και αποζητούμε ένα άλλο σώμα. Είναι χρήσιμο να συζητάμε αυτά τα θέματα έξω από τις αστικές συμβάσεις. Εάν επιλέγω να ζω με έναν άνθρωπο, δεν είναι η σύμβαση της «συζυγικής πίστης» που θα μας κρατήσει μαζί, είναι η αγάπη και ο σεβασμός, η συντροφικότητα με ό,τι σημαίνει αυτό.

Αυτό που αποκαλούμε «πίστη» είναι απόλυτη υποκρισία, επειδή όλοι «απατούν» και όλοι έχουν άλλου τύπου σχέσεις, γεγονός που κυρίως ευνοεί τους άντρες. Ενάντια σ’ αυτή την υποκρισία ο Τζόις προτείνει την ερωτική ελευθερία των γυναικών με όρους ισοτιμίας προς τους συντρόφους τους. Επιμένει να μην βασίζονται οι σχέσεις στη σύμβαση της αποκλειστικότητας, αλλά στην αμοιβαία αγάπη και στον αμοιβαίο σεβασμό. Αυτή η ηθική στάση βασανίζει τον Τζόις από τις αρχές του εικοστού αιώνα.

Δεν είναι τυχαίο που θαύμαζε τον Ίψεν. Οι ηρωίδες του Ίψεν διεκδικούν ελευθερία από τον πατέρα, τον σύζυγο, τον σύντροφο. Δεν είναι τυχαίο ότι στη βιβλιοθήκη του Τζόις στην Τεργέστη ανακαλύπτουμε όλους εκείνους τους συγγραφείς που έθεταν παρόμοια θέματα, όπου το βάρος έπεφτε στη δυνατότητα της γυναίκας να είναι ερωτικά ισότιμη με τον άνδρα. Με τρόπο ώστε να μην τίθεται το θέμα ως «απιστία» στο βαθμό που εκείνη παρέμενε στη σχέση. Και ο Τζόις γνωρίζει ότι όλο αυτό είναι δύσκολο να πραγματωθεί, γι’ αυτό και κρύβει αυτό το γραπτό.

 

 

Ο Άρης Μαραγκόπουλος στο γραφείο του. Φωτογραφία: Μάριος Βαλασόπουλος/efsyn.gr

 

Ο Τζέιμς Τζόις με μια κιθάρα στην Τεργέστη (1915). Το «Τζάκομο Τζόις» έχει ήδη γραφτεί.

 

Η μοναξιά του ήρωα-συγγραφέα

Δεν μπορεί να μιλήσει στη Νόρα γι’ αυτή την προχωρημένη θεώρηση της σχέσης. Αυτό είναι το ένα. Το άλλο είναι ότι αισθάνεται το τέλος της νιότης. Θεωρεί ότι η νιότη έχει ένα όριο στις ερωτικές της διεκδικήσεις οπότε δεν του επιτρέπεται πια να προχωρήσει σε νέες ερωτικές καταστάσεις. Στις αρχές της δεύτερης δεκαετίας του εικοστού αιώνα, η νεότητα φαίνεται να σταματά στα 30 χρόνια.

Το κείμενο, επομένως, είναι επίσης μια συνομιλία του συγγραφέα με τον εαυτό του, με τον νεανικό εαυτό του. Τι μένει όταν φτάσει σε μια ολοκλήρωση η παθιασμένη νεότητα; Τι μένει; Η δημιουργία, το γράψιμο. Η ωριμότητα είναι συνυφασμένη με τη δημιουργία. Δεν μπορείς να διεκδικήσεις πια άλλες γυναίκες. Ε γράψ’ το λοιπόν. Εκεί καταλήγει, προτείνοντας τη δημιουργία ως φάρμακο.

Αγαπημένα σημεία του κειμένου

Ο ήρωας συναντά τη μαθήτριά του χρόνια μετά, παντρεμένη, και αμέσως τη ρωτάει «Γιατί;». Γιατί ήρθες; Και αυτή απαντά: «Γιατί διαφορετικά δεν θα μπορούσα να σε δω». Στην φαινομενικά απλή αυτή απόκριση κρύβεται ένας ολόκληρος κόσμος σχέσεων με τις ελπίδες και τα αδιέξοδά του.

Αλλά και η τελευταία αινιγματική φράση: «Απεσταλμένος: Αγάπα με, αγάπα την ομπρέλα μου». Όπως το γράφω και στο βιβλίο: Αν ο απεσταλμένος προέρχεται από εκείνη (το πιο πιθανό), το μήνυμα είναι σαφές: αγάπα τα όνειρά σου. Μη με ξεχνάς, μην τα ξεχνάς. Αν ο απεσταλμένος έρχεται από αυτόν, το μήνυμα είναι εξίσου σαφές: αγάπα με όπως με γνώρισες. Μην ξεχνάς τον ποιητή στη μοναξιά του…

Τι σε συγκινεί στον Τζόις;

Βίος και έργο είναι ένα και το αυτό. Δουλεύει τον βίο του μέσα από το έργο του. Η ζωή του αναπτύσσεται βάσει του έργου. Κάτι δεν πάει καλά στη ζωή του, στη σχέση του; Θα το αναζητήσει καταγράφοντας αυτή τη σχέση και εκτείνοντας τη σχέση στη γραφή του μέχρι εκεί που δεν πάει άλλο. Είναι εργαλείο ζωής για τον ίδιο, που το προτείνει και στο κοινό του. Μ’ αρέσει επίσης ότι η γλώσσα του είναι «δύσκολη» για τους Άγγλους. Φτιάχνει αυτές τις πορτ-μαντό λέξεις, τις σύνθετες λέξεις από άλλες με διαφορετική ετυμολογία (αυτό φτάνει στην αποθέωσή του στο Finnegans Wake).

Υπάρχουν δύο τρόποι να προσεγγίσεις τον Τζόις, τον πιο επιδραστικό συγγραφέα που γέννησε ο 20ός αιώνας. Ο ένας, ο εύκολος, είναι να πεις «δύσκολος» συγγραφέας και να σταματήσεις εκεί. Ο άλλος να σταθείς προσεκτικά απέναντί του δοκιμάζοντας να συλλάβεις κάτι από τον απαιτητικό, αλλά τόσο πλούσιο κόσμο του. Ο δεύτερος είναι πιο παραγωγικός, πιο απολαυστικός. Το Τζάκομο Τζόις πιστεύω ότι επιτρέπει στον αναγνώστη να μυηθεί στον δεύτερο τρόπο ανάγνωσης με απλό, προσιτό τρόπο.

Ξέρεις, υπάρχει κι αυτό το ανέκδοτο από τον θεατρικό συγγραφέα Τομ Στόπαρντ. Ρωτούν τον Ιρλανδό: «Τι κάνατε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο κ. Τζόις;» Απάντηση: «Έγραψα τον Οδυσσέα, εσείς;»

 

Η συνέντευξη ηχογραφήθηκε στην Αθήνα την Πέμπτη 17 Μαΐου 2018.

 

 

►Το βιβλίο του Τζέιμς Τζόις Τζάκομο Τζόις με εισαγωγή, απόδοση και ερμηνευτικά σχόλια του Άρη Μαραγκόπουλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος. Προτείνουμε στον αναγνώστη να επισκεφτεί τη σχετική σελίδα στον ιστότοπο του Άρη Μαραγκόπουλου.

---

Απο:https://www.kommon.gr/politismos/item/1991-giati-periplanietai-o-odysseas-aris-marangopoulos

Ευρωπαϊκή Ένωση: Ο χρήσιμος ηλίθιος; …

[Με αφορμή τα πρόσφατα εγκαίνια της μεγάλης γέφυρας που συνδέει την προσαρτημένη Κριμαία με την Ρωσσία (ένα γεγονός που πυροδότησε νέο κύκλο ρητορικών αντιπαραθέσεων και όξυνσης των σχέσεων του Κιέβου με την Μόσχα), θυμήθηκα το παρακάτω κείμενο του γερμανού δημοσιογράφου και ιστορικού ερευνητή René Heilig, ηλικίας τεσσάρων περίπου ετών. Προστρέχω σήμερα σ’ αυτό μιας και οι επαγγελματικές μου υποχρεώσεις δεν μου αφήνουν χρόνο για κάτι άλλο εκτός από αντιγραφή.]

Ο Στεπάν Μπαντέρα (μέσον) με γερμανική στρατιωτική στολή

Στις δυτικές περιοχές τής Ουκρανίας κυματίζουν μαύρες και κόκκινες σημαίες, εκτός από εκείνες με τα εθνικά χρώματα, το μπλε και το κίτρινο. Είναι οι σημαίες τής Οργάνωσης Ουκρανών Εθνικιστών (Organization of Ukrainian Nationalists – OUN), η οποία ιδρύθηκε στην Βιέννη το 1929. Ανάμεσα σε συνθήματα υπέρ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των πολιτικών ελευθεριών, φαίνεται πως υλοποιούνται με τον καλύτερο τρόπο τα όνερα του Στέπαν Μπαντέρα (1909-1959).

Ο Μπαντέρα; Οφείλει κάποιος να τον γνωρίζει; Τουλάχιστον εκείνοι οι πολιτικοί, οι οποίοι τώρα αξιώνουν και χορηγούν υποστήριξη για τους νεοφερμένους στο Κίεβο, έπρεπε να μάθουν τον διασημότερο ηγέτη της OUN και να τρομάξουν. Τα εθνικιστικά-φασιστικά ιδεολογήματά του εφαρμόζονται ως ευαγγέλιο, ιδιαιτέρως στο «Κόμμα της Ελευθερίας» (Σβόμποντα) και στον μαχητικό «Δεξιό Τομέα». Θα έπρεπε επίσης να ψάξουν κάποτε ονόματα όπως Ντμύτρο Ντόντσεβ, Βολοντύμυρ Μάρτινετς, Στέπαν Λενκάβσκι, Γιάροσλαβ Στέτσκο, Αντρέι Μέλνυκ, Γιάροσλαβ Ίρσαν και Μύκολα Λέμπεντ.

Μνημείο του Μπαντέρα στο Ίβανο-Φρανκίβσκ

Όλοι τους αποτελούν συγκεκριμένες εκδοχές του ουκρανικού εθνικισμού, όπως αυτός αναπτύχθηκε μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και, περισσότερο, στην χιτλερική Γερμανία πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη διάρκειά του ενώ πρωτοστάτησε και στον αντικομμουνιστικό αγώνα των δυτικών δυνάμεων μετά το 1945. Οι πολλαπλές διασπάσεις της Ουκρανίας, η μετατόπιση των ιστορικών και θρησκευτικών θεμελίων της, η εκμετάλλευση από γειτονικές δυνάμεις, όλα τούτα καλλιέργησαν μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο καινούργιο έδαφος για εθνικιστικές αντιλήψεις, οι οποίες αμέσως άντλησαν δάνεια από φασιστικές ιδεολογίες. Υποδαύλιζαν το μίσος εναντίον των πολωνών και των εβραίων. Στόχος ήταν να ιδρυθεί, σύμφωνα με την OUN, ανεξάρτητο κράτος στις «εθνογραφικά ουκρανικές περιοχές». Η OUN βρήκε ανταπόκριση κυρίως στην δυτική και κεντροδυτική Ουκρανία, σε περιοχές όπως η Γαλικία και η Βολυνία, που «έπεσαν» σε πολωνικά χέρια.

Η OUN προσπάθησε να αποσταθεροποιήσει το πολωνικό κράτος με παραστρατιωτικές μεθόδους. Αυτό προκάλεσε την αντίδραση των πολωνών, που άρχισαν να καίνε ανυπότακτα χωριά και ορθόδοξες εκκλησίες. Αποτέλεσμα: η OUN στράφηκε προς τη ναζιστική Γερμανία και επένδυσε σ’ αυτή. Ο ηγέτης της Αντρέι Μέλνυκ διαβεβαίωσε τον Μάιο του 1939 τον υπουργό εξωτερικών τής Γερμανίας Ρίμπεντροπ ότι, σύμφωνα με την φιλοσοφία τους, η οργάνωσή του ανήκε στο ίδιο είδος κινημάτων με τον γερμανικό ναζισμό και τον ιταλικό φασισμό.

Μνημείο του Μπαντέρα στο Λβιβ (Λβοφ)

Ο Γιάροσλαβ Ίρσαν, ένας άλλος θεωρητικός τής OUN, είχε ήδη τονίσει έναν χρόνο πριν: «Ο
ουκρανικός εθνικισμός χρησιμοποιεί τον όρο ‘εθνικισμός’ με τον ίδιο τρόπο που χρησιμοποιούνται οι όροι ‘ναζισμός’ ή ‘φασισμός’ από τον γερμανικό και τον ιταλικό εθνικισμό».

Με την υπογραφή τού συμφώνου Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, η δυτική και κεντροδυτική Ουκρανία έγινε σοβιετικό έδαφος. Έτσι, η OUN θεώρησε την Ε.Σ.Σ.Δ ως τον κύριο εχθρό. Η Μόσχα αντέδρασε και εκτόπισε εκατοντάδες χιλιάδες εθνικιστές ουκρανούς από αυτά τα εδάφη. Απέναντι, η Βέρμαχτ στρατολογούσε ουκρανούς για την επίθεση στην Σοβιετική Ένωση.

Από την πλευρά του, ο Μπαντέρα οργάνωνε τα δικά του παραστρατιωτικά σώματα. Πριν ακόμη φτάσει η Βέρμαχτ στο Λβιβ το 1941, οι στρατιώτες του μπήκαν στην πόλη και έσφαξαν τον εβραϊκό πληθυσμό. Επιμένει «στο σημείο της εξόντωσης των εβραίων και θεωρεί λειτουργικό να εισαχθούν στην Ουκρανία οι γερμανικές μέθοδοι εξολόθρευσης του εβραϊκού πληθυσμού», έγραφε ο Γιάροσλαβ Στέτσκο το καλοκαίρι του 1941.

Η γερμανική ηγεσία δεν είχε κανένα λόγο να αντιταχθεί σε όλα αυτά, όμως διαφώνησε έντονα όταν ο Στέτσκο ανακηρύχθηκε πρόεδρος ενός ανεξάρτητου ουκρανικού κράτους στις 30 Ιουνίου 1941. Ο Χίτλερ και ο επικεφαλής των SS Χίμμλερ, οι οποίοι  δέχονταν τους ουκρανούς εθελοντές (όπως τον δεσμοφύλακα των στρατοπέδων θανάτου Ντέμγιανγιουκ), αντέδρασαν με σφοδρότητα. Ο Στέτσκο και ο Μπαντέρα κλείστηκαν μέχρι το 1943 στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Ζάξενχαουζεν.

Ουκρανικό γραμματόσημο αφιερωμένο στα 100 χρόνια από την γέννηση του Μπαντέρα

Στο μεταξύ, ο συγκροτημένος Ουκρανικός Επαναστατικός Στρατός (UPA) δρούσε στα δάση, όπου έσφαζε πολωνούς, μαχητές του Κόκκινου Στρατού, σοβιετικούς παρτιζάνους ή και ουκρανούς χωρικούς, οι οποίοι ήθελαν να αποφύγουν την φορολόγησή τους από τον UPA. Για τον UPA, τα θεμελιώδη δικαιώματα ίσχυαν με ιδιαίτερο τρόπο. Λόγου χάρη, έλεγαν: «Αντιμετώπιζε τους εχθρούς του έθνους σου με μίσος και αδυσώπητα». Πάνω απ’ όλα βρισκόταν το: «Ή θα φτιάξουμε ένα ουκρανικό κράτος ή θα πεθάνουμε στον αγώνα γι’ αυτό». Παράλληλα (με καταλυτική βοήθεια από την παράταξη του Μέλνυκ στην OUN), σχηματίστηκε η μεραρχία των SS «Γαλικία» από ουκρανούς εθελοντές. Αυτό το σώμα, εκτός των άλλων, καταδίωκε παρτιζάνους στη Γιουγκοσλαβία. Οι μονάδες του παραδόθηκαν στις 8 Μαΐου 1945 ως «Ουκρανικός Εθνικός Στρατός» και οδηγήθηκαν από τους δυτικούς συμμάχους στην Ιταλία. Η παράδοσή τους στην Σοβιετική Ένωση απορρίφθηκε ως ιδέα.

Ήδη από το 1943, στην OUN ήταν σαφές ότι η Γερμανία θα έχανε τον πόλεμο. Για τον αρχηγό τού UPA Μύκολα Λέμπεντ ήταν η σωστή στιγμή  να αρχίσει η τελική μάχη για το δικό τους ουκρανικό κράτος. Διέταξε να εκκαθαριστεί «όλη η περιοχή από τον πολωνικό πληθυσμό». Και το έκανε με έναν ιδιαίτερα αιμοσταγή τρόπο. Ακόμη και ως τα μέσα τής δεκαετίας τού ’50, τα παράνομα σώματα του Μπαντέρα πολεμούσαν εναντίον της σοσιαλιστικής τάξης τής Μόσχας. Με παρόμοιο τρόπο, έκαναν επιθέσεις από τα Καρπάθια ή από πολωνικά εδάφη σε όμορες σοσιαλιστικές δημοκρατίες. Σ’ αυτό υποστηρίζονταν από την πολιτειακή CIA και από την οργάνωση Gehlen, την κατοπινή BND (υπηρεσία πληροφοριών της Ομοσπονδιακής Γερμανίας). Δυτικές υπηρεσίες έρριξαν εκατοντάδες αλεξιπτωτιστές. Ακόμη και η KGB θεωρούσε σίγουρο πως πολλοί ζουν ανάμεσά τους χωρίς να έχουν αποκαλυφθεί, ως έντιμοι πολίτες. Παρεμπιπτόντως, ο αρχηγός του UPA Μύκολα Λέμπεντ υπηρέτησε μετά τον πόλεμο στην CIA.

Ο Γιάροσλαβ Στέτσκο με τον -τότε- αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Τζωρτζ Μπους (1983)

Ο ουκρανικός εθνικισμός, τα πανιά τού οποίου φούσκωσαν πάλι μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, θα μπορούσε να συνεχίσει αχαλίνωτος, ύστερα από την επιτυχή εξέγερση στην πλατεία Μαϊντάν του Κιέβου. Από την πλευρά τού «Σβόμποντα», η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι όχι κάτι περισσότερο από τον χρήσιμο ηλίθιο, ο οποίος μπορεί να του παρέχει το απαραίτητο αντίβαρο οικονομικής και πολιτικής ασφάλειας, απέναντι στην μη αδρανούσα γειτονική Ρωσσία.

René Heilig, «Die EU – der nützliche Idiot?«, 15/3/2014
[Ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά και επιλογή φωτογραφικού υλικού: Cogito ergo sum]

---

Aπό:http://teddygr.blogspot.gr/2018/05/blog-post_23.html

Δύναμη, ηδονή κι ελευθερία στον Κονδύλη…

 

του Θανου Σαμαρτζή

1.

Πολλοί διάβασαν τον Κονδύλη και κατάλαβαν αυτό: ότι οι ιδέες δεν έχουν σημασία. Το γράφει άλλωστε κι ο ίδιος: «Δεν υπάρχουν ιδέες. Υπάρχουν μόνον ανθρώπινες υπάρξεις μέσα σε συγκεκριμένες καταστάσεις». Στην πραγματικότητα, το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει: για τον Κονδύλη η ανθρώπινη ζωή είναι τόσο αξεδιάλυτα συνυφασμένη με το πνεύμα και με τις ιδέες του, ώστε μια ζωή χωρίς πνεύμα και ιδέες να μην είναι ανθρώπινη.

Το πνεύμα ενεργεί μέσα σε κάθε πτυχή της ζωής του ανθρώπου, ακόμα και σ’ εκείνεις που μοιάζουν εντελώς αποκομμένες απ’ το πνευματικό ή νοητικό στοιχείο. Και στην ίδια την αίσθηση ακόμα, στο απλό κοίταγμα, στο άδολο άγγιγμα, στην πιο τρελή ηδονή και στον πιο ακραίο πόνο, το πνεύμα είναι παρόν.

Υπάρχει η αφέλης θεώρηση για το τι είναι η εμπειρία και η αίσθηση. Σύμφωνα μ’ αυτήν, στην εμπειρία ο κόσμος μας δίνεται έτσι όπως πραγματικά είναι, χωρίς εμείς να κάνουμε το οτιδήποτε. Ανοίγουμε τα μάτια κι απλώς «βλέπουμε» τον κόσμο. Στην εμπειρία είμαστε, λέει η θεώρηση αυτή, παθητικοί δέκτες της πραγματικότητας, απλοί «παρατηρητές».

Εύκολα, ωστόσο, μπορεί κανείς να καταλάβει ότι, για να δούμε τον κόσμο, πρέπει πρώτα εμείς να είμαστε κάπως ― να έχουμε π.χ. μια ορισμένη σωματική συγκρότηση, αισθητήρια όργανα, νευρικό σύστημα, κ.λπ. Μπορούμε όμως να κάνουμε κι ένα βήμα παραπέρα. Δεν αρκεί μονάχα νά ’χουμε μια ορισμένη σωματική συγκρότηση, αλλά και μια ορισμένη πνευματική συγκρότηση. Περπατώντας σ’ ένα δάσος, άλλα πράγματα βλέπει αυτός που ξέρει το δάσος και τη βλάστησή του, κι άλλα ο άνθρωπος της πόλης, που όλα τα δέντρα του φαίνονται ίδια.

Σ’ αυτό το σημείο, τώρα, υπάρχουν δύο θεωρήσεις. Η μία λέει: κι οι δύο άνθρωποι βλέπουν τα ίδια, μόνο που τα καταλαβαίνουν διαφορετικά, ανάλογα με την πνευματική συγκρότησή του ο καθένας. Η εμπειρία είναι ίδια. Διαφέρει μονάχα η κατανόηση, η ερμηνεία της εμπειρίας.