Γραφές της αιωνιότητας του Jack Kerouac …


Η γενιά μου, o κόσμος μου

Καθόταν στο τρένο, κοιτώντας έξω απ’ το παράθυρο, και σκεφτόταν τους θλιμμένους νέους που ονειρεύονταν μες στη μελαγχολία την αγάπη που ποτέ δεν βρήκαν. Εκείνος δεν ήταν ένας απ’ αυτούς, γιατί η δική του αγάπη είχε βρεθεί: βρισκόταν ακριβώς έξω απ’ το παράθυρο του τρένου.
«Η γενιά μας», σκέφτηκε. «Θα ρίξω την καρδιά & το μυαλό μου μέσα στη γενιά μας, στον κόσμο μας. Εκεί βρίσκεται η αγάπη μου & η ζωή μου».
Το τρένο προσπερνούσε στο πλάι μία προστατευτική πρασινάδα ενός οικοδομικού συγκροτήματος στο Μαίρυλαντ. Τα μικρά σπίτια ήταν μεταξύ τους ολόιδια, όλα ξάφνου μοναχικά, μαζεμένα παρέα και στενάχωρα μέσα στο ερχόμενο ηλιοβασίλεμα.
«Η γενιά μας θα αποδεχτεί αυτή τη νέα κατάσταση, ή θα την απορρίψει;» σκέφτηκε. Μια ατέλειωτη σειρά από φορτηγά τρένα πέρασε από δίπλα σαν θολούρα, προς τη αντίθετη κατεύθυνση. Σαν στιγμιότυπα τα μάτια του κατέγραψαν κάρβουνο, βυτία πετρελαίου, όπλα στοιβαγμένα πάνω σε πλατφόρμες.
«Πόλεμος» σκέφτηκε. « Το έθνος μας ρίχνεται δυναμικά στον πόλεμο».
Τα βαγόνια πέρασαν. Είδε τότε το σταθμό μίας μικρής πόλης: πλήθη στρατιωτών ντυμένοι στα χακί χάζευαν βαριεστημένα.
«Η γενιά μου», ψιθύρισε, «θυσιάζεται. Υποφέρει. Μόνο μέσα από τα βάσανα κερδίζει κανείς την αγάπη και την πλήρωση. Νομίζω πως μιλάω σωστά. Η γενιά μου, ο κόσμος μου, δεν είναι τίποτα χαμένο».
Το τρένο συνέχισε. Ένας κόκκινος ήλιος έπεφτε πάνω από υψικάμινους που ξεπρόβαλλαν μακριά. Οι υψικάμινοι ξερνούσαν τους μυστήριους κι εντυπωσιακούς ατμούς τους. «Δυνάμεις», ψιθύρισε.
Ύστερα, το τρένο κύλησε μέσα σε καταπράσινα δάση. Σε ένα ξέφωτο, στεκόταν ένα μικρό σπίτι. Ένας νεαρός άντρας έσκυβε φροντίζοντας τον κήπο της δικής του νίκης. Ένα μικρό παιδί στεκόταν στο πλευρό του. Μέσα απ’ το τρένο, ο ταξιδιώτης χαιρέτησε με αργή κίνηση.

Απόσπασμα από τις Γραφές της αιωνιότητας του Jack Kerouac σε μετάφραση του Γιάννη Λειβαδά. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Απόπειρα.

27867403_408038856292232_1980861994481926598_n


Aπό:https://stylerivegauche.wordpress.com/2018/03/30/kerouac-extrait/

Ο Αριστοτέλης για τη μεγαλοψυχία…


Γράφει ο Θανάσης Μπαντές

Σχετικά με την μεγαλοψυχία ο Αριστοτέλης αναφέρει: «Η μεγαλοψυχία, όπως δείχνει και η ίδια η λέξη, έχει για αντικείμενό της μεγάλα πράγματα». (1123a 3, 38-39). Και για να γίνει πιο σαφής θα δώσει και τον ορισμό του μεγαλόψυχου ανθρώπου: «Μεγαλόψυχος […] είναι, κατά την κοινή αντίληψη, ο άνθρωπος που θεωρεί τον εαυτό του άξιο μεγάλων πραγμάτων και είναι πράγματι άξιος μεγάλων πραγμάτων· γιατί ο άνθρωπος που θεωρεί τον εαυτό του άξιο μεγάλων πραγμάτων χωρίς στην πραγματικότητα να το αξίζει, είναι ανόητος – κανένας όμως ενάρετος άνθρωπος δεν είναι ηλίθιος ή δίχως νου». (1123b 3, 2-5).

Κι επειδή η μεσότητα είναι και πάλι (όπως σε κάθε περίπτωση) το κριτήριο της ενάρετης συμπεριφοράς, η μεγαλοψυχία δεν πρέπει να εκληφθεί ως ακρότητα από την άποψη ότι αφορά τις μεγάλες πράξεις: «Ο μεγαλόψυχος λοιπόν από μεν την άποψη του μεγέθους αυτών των οποίων θεωρεί τον εαυτό του άξιο βρίσκεται στην ακρότητα, ενώ από την άποψη της ορθότητάς τους βρίσκεται στη μεσότητα, αφού θεωρεί τον εαυτό του άξιο αυτών των οποίων είναι άξιος· οι άλλοι βρίσκονται στο χώρο της υπερβολής ή της έλλειψης». (1123b 3, 15-18).

Η μεσότητα, δηλαδή, έχει να κάνει με την εξισορρόπηση των αληθινών δυνατοτήτων σε σχέση με τις ευθύνες που αναλαμβάνει κανείς. Στην ουσία πρόκειται για την επίγνωση των ικανοτήτων, ώστε η ανάληψη καθηκόντων και οι φιλοδοξίες να εναρμονίζονται μ’ αυτά που πράγματι μπορεί κάποιος να φέρει σε πέρας. Ο μεγαλόψυχος έχοντας πλήρη γνώση των υψηλών του δεξιοτήτων είναι σε θέση να αναλάβει μεγάλα σε μέγεθος έργα χωρίς φόβο ή δισταγμούς, κι αυτό όχι από αλαζονεία, αλλά από σωστή εκτίμηση του εαυτού. Κι όταν γίνεται λόγος για έργα μεγάλου μεγέθους δεν εννοούνται οι υλικές διαστάσεις (χωρίς, όμως, και να εξαιρούνται), αλλά το μέγεθος της αξίας ή της σπουδαιότητας ή της δυσκολίας που υπάρχει σε κάθε έργο.

Νίκος Εγγονόπουλος – Δύο Φιλόσοφοι και Ένας Στρατιωτικός Ήρωας

Νίκος Εγγονόπουλος – Δύο Φιλόσοφοι και Ένας Στρατιωτικός Ήρωας

Συνέχεια

Η κατά Χριστιανόπουλο Μαγδαληνή…


Μετά την ανθρώπινη «Μάνα του Χριστού», για την οποία μας μίλησε χτες ο Βάρναλης, σήμερα θα ακούσουμε τον Ντίνο Χριστιανόπουλο να μας μιλάει για μια άλλη ανθρώπινη, γήινη Μαρία. Από την πρώτη του ποιητική συλλογή «Εποχή των ισχνών αγελάδων» (εκδόσεις Κοχλίας, 1950), διαλέγω το ποίημα «Μαγδαληνή» και αφήνω τον μεγάλο σαλονικιό ποιητή να μας μιλήσει για τον έρωτα με τον δικό του, συγκινητικό τρόπο.

Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος ως βιβλιοθηκονόμος στην Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης (1958)

Μαγδαληνή

Τον ξεχώρισα μόλις τον είδα, ήμουνα τακτική στα κηρύγματά του·
πούλησα κι ένα κτηματάκι της θειας μου για να τον ακολουθήσω.
Όμως όταν πια όλα τα ξόδεψα, αποφάσισα να πουλήσω και το κορμί μου,
στην αρχή στους ανθρώπους των καραβανιών, κατόπι στους τελώνες·
κοιμήθηκα με σκληροτράχηλους Ρωμαίους κι οι Φαρισαίοι δε μου είναι άγνωστοι.
Κι όμως μέσα σ’ αυτά δεν ξεχνούσα τα μάτια του.
Μήνες για χάρη του έτρεχα απ’ το Ναό στο λιμάνι
κι απ’ την πόλη στο Όρος των Ελαιών.

Κύριε μυροπώλη, κάντε μου, σας παρακαλώ, μια μικρή έκπτωση.
Για ένα βάζο αλάβαστρου δε φτάνουν οι οικονομίες μου.
Κι όμως πρέπει να αποχτήσω αυτό το μύρο με τα σαράντα αρώματα.
Μ’ αυτό το μύρο θ’ αλείψω τα πόδια του,
μ’ αυτά τα μαλλιά θα σφουγγίσω τα πόδια του,
μ’ αυτά τα χείλη, τα πόδια του τα εξαίσια κι άχραντα θα φιλήσω.

Ξέρω, είναι πολύ αυτό το μύρο για τη μετάνοια,
ωστόσο για τον έρωτα είναι λίγο.
Κι αν μια μέρα ασπαστώ το χριστιανισμό, θα είναι για την αγάπη του·
κι αν μαρτυρήσω γι’ Αυτόν, θά ‘ναι η αγάπη του που θα μ’ εμπνέει.
Γιατί, κύριε, ο έρωτας μού ανάβει την πίστη κι η αγάπη τη μετάνοια
κι ίσως μείνει αιώνια τ’ όνομά μου σα σύμβολο
εκείνων που σώθηκαν και λυτρώθηκαν ότι ηγάπησαν πολύ.

Κάρολος Τζίζεκ, Νίκος-Γαβριήλ Πεντζίκης, Ντίνος Χριστιανόπουλος (Χαλκιδική, 1976)

Το βαθύτερο σημείο της παρακμής …“Στη σωφρονιστική αποικία”… του Φραντς Κάφκα …


Γράφει ο Αλέξανδρος Στεργιόπουλος

Αν αναζητάς τη δικαιοσύνη σημαίνει ότι έχεις χάσει τα πάντα και πως είσαι έτοιμος να κάνει τα πάντα γ’ αυτήν. “Καμία ειρήνη δίχως δικαιοσύνη” λέει το σύνθημα και εκφράζει και τις δύο πλευρές. Την αντιδραστική και την προλεταριακή. Ναι, ταξικό είναι το θέμα, άσχετα αν ο επιδιωκόμενος σκοπός διαφέρει. Για τον προλετάριο η δικαιοσύνη εξυπηρετεί το κομμουνιστικό όραμα, ενώ για τον αστό εξυπηρετεί αυτό που προστάζει ο καπιταλισμός. Δηλαδή το δίκαιο του ισχυρού, που στην πραγματικότητα δεν έχει σχέση με τη δικαιοσύνη και την απονομή της, αλλά είναι ένα ακόμη μέσο διαχείρισης και προώθησης των συμφερόντων του εξουσιαστικού-καταπιεστικού συστήματος. Η αναζήτηση της δικαιοσύνης στον καπιταλιστικό κόσμο σημαίνει να εδραιώσουμε την ενοχή και να ρίξουμε στο σκότος το τεκμήριο της αθωότητας, της απολογίας, της δίκαιης δίκης. Όταν, λοιπόν, απουσιάζει κάθε μορφή δικαιοσύνης στην καπιταλιστική κοινωνία, τότε τα πράγματα δεν είναι απλά άσχημα, είναι ένας μόνιμος εφιάλτης που δεν τελειώνει παρά μόνο όταν αυτός, ο εφιάλτης, γίνει η πραγματικότητα, γίνει ο κανόνας, γίνει η δικαιοσύνη! Για την ανθρωπότητα η ιστορία επαναλαμβάνεται στο ζοφερό κομμάτι της. Η αμείλικτη, ψυχρή κρίση των διαχειριστών του συστήματος είναι άμεση και αδιαμεσολάβητη. Η ετυμηγορία είναι το πρώτο και το τελευταίο στάδιο στην παρωδία δικαστικής διαδικασίας. Το δόγμα “η ενοχή είναι αναμφισβήτητη” διέπει το σήμερα (Ηριάννα, Περικλής, κ.α) και φυσικά το χθες. Η εκτέλεση του (δόγματος) αφήνεται στην απόλυτη βαρβαρότητα της τεχνολογίας. Η σκοτεινή, λογοτεχνική, περιγραφή αφήνεται σε αυτόν που το είδε πρώτος, τον Φραντς Κάφκα και τη “Σωφρονιστική αποικία”.

Ο Κάφκα δεν ήταν ένας ακόμη μυθοπλάστης. Όχι. Στην ουσία ήταν μέγας ανατόμος του “σώματος” της κοινωνίας. Η λογοτεχνία ήταν το μέσο για να “διαβάσει” και να καταλάβει τι συνέβαινε στον κόσμο που προχωρούσε με απίστευτες ταχύτητες. Και εκεί που όλα χάνονταν στη δίνη της εξέλιξης που δεν κοιτά και δεν νιώθει, αυτός μέσα στον κουρνιαχτό διέκρινε και “μάζευε” τα σημάδια που άφηνε η αναπόφευκτη πρόοδος. Και δεν ήταν λίγα. Ήταν ένα οξειδωμένο, γεμάτο αιχμές εποικοδόμημα που άφηνε λερά ίχνη και όμως ήταν δεμένο στο νέο που ερχόταν. Τα κομμάτια του παλιού “εκσυγχρονίζονταν” και έφτιαχναν το απόλυτο, το αμείλικτο, έδινα μορφή στο δόγμα “ή μαζί μας ή εναντίον μας”. Τα ανομοιόμορφα, διαφορετικά στοιχεία κάθε κοινωνίας υπέφεραν, καταδυναστεύονταν και στο τέλος εξολοθρεύονταν. Ολοκληρωτισμός, υποταγή, ξαφνική βέβαιη ενοχή. Απολογία καμιά και η “Δικαιοσύνη” να είναι λέξη χάρτινη πάνω στο ατσάλι της σιδερένιας γροθιάς. Ο Κάφκα ακολουθούσε και κοιτούσε πίσω, αφού πρώτα αποκάλυπτε το κατακάθι της κοινωνίας.

Με τη “Σωφρονιστική αποικία” άγγιξε το βαθύτερο σημείο της παρακμής. Την απουσία κάθε μορφής δικαιοσύνης! Ο Κάφκα δεν εξετάζει την ποιότητα και τον χαρακτήρας της, αλλά την ταύτιση της με την άμεση καταδίκη και την εκτέλεση. Αυτό, όμως, δεν είναι μόνο μελέτη μιας κατάστασης αλλά και εμπειρίας. Η “Σωφρονιστική αποικία” γράφτηκε σε μια εποχή που η ανθρώπινη ζωή δεν άξιζε περισσότερο από τη σφαίρα που έριχνε ο στρατιώτης στο πεδίο της μάχης. Αναλώσιμη και πιο χρήσιμη ως πειραματόζωο στη ανάπτυξη της τεχνολογίας των βασανιστηρίων. Η νοσηρή σκέψη βρίσκει την εφαρμογή της σε πρακτικό επίπεδο. Στρατιώτης καταδικάζεται σε θάνατο για απειθαρχία. Την απόφαση θα εκτελέσει ένα ιδιαίτερο μηχάνημα εγγράφοντας με αιχμηρές ακίδες πάνω στο σώμα το παράπτωμα του. Τη διαδικασία επιβλέπει και ελέγχει ο αξιωματικός της αποικίας, ενώ παρακολουθεί ο ερευνητής-ταξιδιώτης. Υπάρχει κι ένας στρατιώτης που φυλάει τον καταδικασμένο.

Ο Κάφκα στήνει τη δική του θεατρική σκηνή για να αποτυπώσει άμεσα και καθαρά τις παρατηρήσεις του. Ο αξιωματικός και ο ταξιδιώτης μπαίνουν στη διαδικασία της αλληλεπίδρασης και η αποδόμηση ξεκινά. Ο αξιωματικός υπερασπίζεται το σύστημα του προηγούμενου διοικητή της αποικίας που στηρίζεται στην αρχή “η ενοχή είναι αναμφισβήτητη”. Η “δικαιοσύνη” εδώ αναζητείται και η διαδικασία που ακολουθείται είναι ό,τι έχει απομείνει απ’ αυτήν. Το τέρας του φασισμού με το ανοσιούργημα του δικαίου. Ο “ένοχος” θα μάθει την κατηγορία και την ετυμηγορία την ώρα της εκτέλεσης, πάνω στο σώμα του! Ο ταξιδιώτης ακούει, αρθρώνει κάποιες ενστάσεις αλλά δεν επεμβαίνει για να σώσει τον στρατιώτη. Ακόμα και έτσι όμως, όταν θα αρνηθεί να παραστεί σε συγκέντρωση του νέου διοικητή για να να μιλήσει υπέρ του μηχανήματος και του παλαιού συστήματος, θα στρέψει την παράλογη ενοχή στον αξιωματικό. Αυτός θα αφήσει ελεύθερο τον στρατιώτη και θα πάρει τη θέση του στο μηχάνημα βασανισμού.

Ο Κάφκα μέσα από την απλότητα και την ξεκάθαρη έκθεση της απουσίας δικαιοσύνης θέτει το άτομο προ των ευθυνών του και προειδοποιεί: τα χειρότερα έρχονται. Η μετάφραση ανήκει στον Βασίλη Τσαλή και είναι δουλεμένη με προσοχή και ακρίβεια. Εξαιρετικό το επίμετρο που εξηγεί πολλά για το βιβλίο και τον συγγραφέα, η Γιώτα Κριτσέλη το επιμελήθηκε.

Info

“Στη σωφρονιστική αποικία”, μετάφραση Βασίλης Τσαλής, επιμέλεια επιμέτρου Γιώτα Κριτσέλη, Εκδ. Κίχλη