ΠΡΟΣΔΟΚΩ ΑΝΑΣΤΑΣΗ (;)

Γράφει η Ειρήνη Βαρβάρα Λαγουβάρδου

Κάποτε, οι άνθρωποι μοιράζονταν αξίες και ιδέες οι οποίες ήταν κοινές και χειροπιαστές· εξ ου και, εάν ένιωθαν ότι αυτά τα «κοινά μοιράσματα» κινδύνευαν, τα υπερασπίζονταν. Ακόμα και η θρησκεία βιωνόταν ως κάτι χειροπιαστό· αποτελούσε ένα συνεκτικό, κοινωνικό δεσμό, ασχέτως προσωπικών πεποιθήσεων. 
–

Χαρακτηριστικά, θυμάμαι ότι στο χωριό μου, στην Κρήτη, ήταν χαρά για εμάς τις πιτσιρίκες να γυρίζουμε στα χωράφια τη Μ. Παρασκευή και να μαζεύουμε λουλούδια· λουλούδια τα οποία οι μεγαλύτερες γυναίκες θα έπλεκαν σε γιρλάντες, για να στολίσουν τον Επιτάφιο. Το ίδιο βράδυ, όλοι θα χωριζόμασταν σε τρεις ομάδες και θα ψάλλαμε τη «ζωή εν τάφω» οικειοθελώς· δε χρειαζόταν να μας πιέσει κανείς, για να κάνουμε κάτι το οποίο ήταν χαρά· ήταν ο λόγος, για να προτιμήσουμε το χωριό από την πόλη για το Πάσχα. 
Ανήμερα την Κυριακή του Πάσχα, όλοι – μικροί και μεγάλοι – μαζευόμασταν στον «Εσπερινό της Αγάπης» και, μετά, ξεκινούσαμε την «παρέα»· γυρίζαμε όλα τα σπίτια του χωριού τρώγοντας και πίνοντας μέχρι τις 6-7 η ώρα το πρωί. Όταν πια ξημέρωνε, είχαν την τιμητική τους οι Γιώργηδες· και η καινούργια «παρέα» ξεκινούσε την πορεία της από το εκκλησάκι του Αγ. Γεωργίου.

Η καταδίκη του ξένου: Ιστορία του εγκλεισμού…

«[…] Κι όμως, τον πρώτο καιρό που με φυλακίσανε, το πιο σκληρό ήταν ότι σκεφτόμουνα σαν ελεύθερος άνθρωπος. Παραδείγματος χάρη, μ’ έπιανε η επιθυμία να βρεθώ σε μια παραλία και να κατέβω στη θάλασσα. Όταν φανταζόμουνα τον ήχο από τα πρώτα κύματα κάτω απ’ τις πατούσες μου, το κορμί μου να μπαίνει στο νερό και την αίσθηση ελευθερίας που έβρισκα εκεί μέσα, ένιωθα αμέσως πόσο στενοί ήταν οι τοίχοι της φυλακής μου. Όμως αυτό κράτησε μερικούς μήνες. Ύστερα δεν είχα πια παρά τις σκέψεις ενός φυλακισμένου.[…]» Albert Camus, Ο ξένος

Εκατό μέτρα απ’ τη νοτιοδυτική άκρη της αρχαίας αγοράς της Αθήνας στέκουν τα ερείπια ενός κτίσματος με το όνομα Πόρος. Χτισμένο από πωρόλιθο, ελάχιστα ίχνη έχει αφήσει, ως εμάς, από την αρχαιότητα. Εκεί, λένε, ότι φυλακίστηκε ο Σωκράτης, που δικάστηκε το 399 π.χ (Παλαιά χρονολογία), επειδή προσέβαλε τους θεούς της πόλης και διέφθειρε τους νέους. Η δίκη και η καταδίκη του ήταν πολιτική, καθώς η τότε ευάλωτη δημοκρατία φοβόταν και τη σκιά της. Ακόμη και ο Σωκράτης διακήρυσσε τη σημασία της ατομικής ελευθερίας, ως προσωπικής επιλογής και ευθύνης. Στον Πόρο, λοιπόν, έμεινε κλεισμένος, μέχρι να εφαρμοστεί η ποινή που του επιβλήθηκε: θάνατος. Αυτό ήταν και το νόημα των φυλακών ως κτιρίων στην πόλη-κράτος της Αθήνας. Δεν λειτουργούσε ως τόπος μακροχρόνιας παραμονής.

Ανθρωποκεντρισμός και Ζωοφιλία…

«Είναι γεγονός ότι το μέρος ενός όλου, ο άνθρωπος, μετατρέπεται σε αυτόνομο όλον, αποσπώμενο από το πρώτο και αξιώνοντας απέναντί του ένα δικό του δίκαιο». (Γκέοργκ Ζίμελ, Περιπλάνηση στη Νεωτερικότητα, Αλεξάνδρεια, 2004, σ.179.)

«Η κατοχή του Λόγου διέπει τη φανερή ιστορία και τα άλογα πλάσματα τον υπέστησαν. Ακόμη και το πιο ισχυρό ζώο είναι άπειρα αδύναμο». (Τ.Αντόρνο-Μ.Χορκχάιμερ, Διαλεκτική του Διαφωτισμού, Νήσος 1996)

Είναι δεδομένο ότι η λογική και ηθική που διέπει το υπάρχον σύστημα είναι ανθρωποκεντρική και συνεπώς θεωρεί ότι ο φυσικός κόσμος και τα όντα που τον απαρτίζουν, δεν έχουν καθ’ εαυτή αξία αλλά υποστηρίζουν ή επιτρέπουν την ύπαρξη του ανθρώπινου είδους. Ουσιαστικά το επιχείρημα του ανθρωποκεντρισμού έχει την εξής βάση: Ό,τι είναι χρήσιμο και απαραίτητο για το είδος μας έχει ηθική αξία. Το περιβάλλον είναι χρήσιμο για το είδος μας, άρα έχει ηθική αξία. Είναι μια επιχειρηματολογία που ξεκινάει από τον Αριστοτέλη και συνεχίζει με τον Καρτέσιο και τον Κάντ και οι οποίοι προσεγγίζουν τα ζώα, μόνον μέσα από τις έννοιες του χρήσιμου και ωφέλιμου για τον άνθρωπο, που βλέπουν τα υπόλοιπα όντα να έχουν μόνο εργαλειακή αξία και να κρίνονται κατάλληλα μόνο για την κάλυψη των ανθρώπινων αναγκών.

Τουρκία: Από τη Σκύλλα στη Χάρυβδη…

του Σταμάτη Κυριάκη

Μπορεί η δημοτικότητα του Ερντογάν να φαίνεται ακλόνητη τώρα, αλλά δεν έχει συνειδητοποιηθεί ακόμα το μέγεθος της ήττας.

Πριν από λίγο καιρό μια κινηματογραφική ταινία έκανε μεγάλο θόρυβο στην Τουρκία.

Οι δρόμοι της Ισταμπούλ, της Άγκυρας και των μεγάλων πόλεων γέμισαν με αφίσες που είχαν τη φωτογραφία σύμβολο της ταινίας, ένα σήμα της τροχαίας που απαγορεύει την αναστροφή πορείας.

Ήταν η ώρα που η μεσαία και τμήματα της μεγάλης αστικής τάξης εξέφραζαν την αγωνία τους για τη ματαίωση της Επανάστασης του Κεμάλ Ατατούρκ και την επιστροφή της Τουρκίας στις ισλαμικές παραδόσεις.

Ο Ερντογάν, με την υποστήριξη των φτωχότερων και πιο καθυστερημένων λαϊκών στρωμάτων, διεκδικούσε τη μετατροπή της Τουρκίας σε μια «Γερμανία» του ισλαμικού κόσμου.

Το όνειρό του ήταν η δημιουργία του μεγάλου χαλιφάτου που θα ένωνε τους Σουνίτες όλου του Κόσμου.

Ουσιαστικά επρόκειτο για μια προσπάθεια να κλείσει η παρένθεση του αμυντικού κοσμικού Κεμαλισμού και να διεκδικήσει η Τουρκία την επανάκτηση ενός λαμπρού οθωμανικού μέλλοντος.

Μπορεί να ακούγεται παράξενα, αλλά οι μεγαλύτεροι εχθροί του Ερντογάν βρίσκονται μέσα στην Τουρκία.

Όταν οι διαδηλωτές στην πλατεία Ταξίμ ζητούσαν να μην αποψιλωθεί η πλατεία χάριν της οικοδόμησης ενός τζαμιού, ο Ερντογάν απαντούσε ειρωνικά: «Μην ανησυχείτε! Δίπλα στο Τζαμί θα φτιάξουμε και ένα εμπορικό κέντρο».

Ακολούθησαν απανωτές επιχειρήσεις «κάθαρσης» που στόχο είχαν «σταγονίδια» του κεμαλικού στρατιωτικού κατεστημένου και την ισχυροποίηση, ως εκ τούτου, της θέσης του «Σουλτάνου».

Τον Φεβρουάριο του 2015, στο όνομα και πάλι της κάθαρσης, ο Ερντογάν κρατικοποίησε και την Bank Asya, στην οποία είχε επιρροή ο (νεοφιλελεύθερος και αγαπημένος των ΗΠΑ) πρώην σύμμαχος και νυν αντίπαλος του Ερντογάν, Φετουλάχ Γκιουλέν.

Το ερώτημα για την Τουρκία ήταν: «Τουρκία: Μια ισλαμική πρωτεύουσα ή μια φτηνή τριτοκοσμική χώρα του δυτικού κόσμου;»

Ζίγκμουντ Μπάουμαν… Από τον Προσκυνητή στον Τουρίστα – ή μια Σύντομη Ιστορία της Ταυτότητας1…

«Η ταυτότητα εξακολουθεί να αποτελεί το πρόβλημα που ήταν καθ’ όλη τη διάρκεια της νεωτερικότητας», αναφέρει ο Kellner, και προσθέτει ότι «μακράν του να εξαφανίζεται από τη σύγχρονη κοινωνία, μάλλον ανακατασκευάζεται και επαναπροσδιορίζεται» – ωστόσο λίγες μόλις παραγράφους παρακάτω θέτει υπό αμφισβήτηση το κατά πόσο είναι εφικτή αυτή η ίδια «η ανακατασκευή και ο επαναπροσδιορισμός», επισημαίνοντας ότι «η ταυτότητα στις μέρες μας γίνεται ένα παιχνίδι που επιλέγεται ελεύθερα, μια θεατρική παρουσίαση του εαυτού» και ότι «όταν αλλάζουμε ριζικά ταυτότητα όποτε το επιθυμούμε, ενδέχεται να χάσουμε τον έλεγχο».[2] Η αμφιθυμία του Kellner αντανακλά την παρούσα αμφιθυμία του ίδιου του ζητήματος. Ακούμε σήμερα για την ταυτότητα και τα προβλήματά της περισσότερο από οποτεδήποτε άλλοτε στη νεωτερική εποχή. Εν τούτοις, αναρωτιέται κανείς εάν η τρέχουσα εμμονή δεν είναι μόνον άλλη μια περίπτωση του γενικού κανόνα σύμφωνα με τον οποίο τα πράγματα γίνονται αντιληπτά μόνο ex post facto· όταν εξαφανίζονται, όταν χρεοκοπούν ή αποδιοργανώνονται.