Μ. Foucault: Τις η Λερναία Ύδρα της εξ-ουσίας;

Michel   Foucault (1926–1984)

Εξ-ουσία: απ-ουσία ή παρ-ουσία;

• 1: Πώς αποτιμάται η συμβολή του Φουκώ στην ανά-λυση των πολυδαίδαλων δομών της εξουσίας; Με δεδομένο ότι ο ίδιος διήλθε μέσα από τις μεγάλες λεωφόρους του «Δομισμού» και του «μετα–Δομισμού», ξέρει να αναγιγνώσκει την Ουσία της εξ-Ουσίας όχι με τον μονοσήμαντο παραδοσιακό τρόπο: μια χούφτα εξουσιαστές από τη μια πλευρά και τα πληβειακά στρώματα και σώματα των εξουσιαζομένων από την άλλη, αλλά μέσα από την αναλυτική προσέγγιση της εξουσίας ως της Λερναίας Ύδρας με τα πολλά κεφάλια, στο οποία συχνά-πυκνά αντιστοιχεί όχι μόνο η δεδομένη χούφτα, αλλά και βλέψεις πολλών πληβείων. Εξάλλου, η καθημερινή πρακτική διδάσκει πως οι πιο σκληροί και επικίνδυνοι εκπρόσωποι της εξ-ουσίας προέρχονται από πρώην «πεινασμένους» και «εξαθλιωμένους», οι οποίοι εισέρχονται στον πολιτικό στίβο με τα λεγόμενα «προοδευτικά»-«σοσαλδημοκρατικά» ιδεοληπτικά προσωπεία. Η μορφή του υποκειμένου, που κρύπτεται πίσω από τέτοιου είδους προσωπεία, αφορά το ναρκισσιστικό υποκείμενοˑ εκείνο δηλαδή που προτάσσει την πρωτοκαθεδρία  –γνωσιακή, συνειδησιακή, πρακτικιστική κ.λπ.– της δικής του υποκειμενικότητας και επιδιώκει, μέσω της εξουσίας, την απεριόριστη απόλαυση αυτής της πρωτοκαθεδρίας. Ο Φουκώ αναζητεί όχι μόνο τους συνειδητούς, αλλά κυρίως τους μη-συνειδητούς, τους ασυνείδητους παράγοντες επικαθορισμού αυτής της υποκειμενικότητας.

Πολιτικά Ορθοί και Νοητικά Ευνούχοι

Νίκος Τσιρογιαννίδης

Είχα την τύχη να μη γνωρίσω ποτέ τον πατέρα μου. Λέω «τύχη» διότι είναι (είναι-ήταν… δεν γνωρίζω και δε με ενδιαφέρει) στρατιωτικός. Οπότε θεωρώ τύχερο τον εαύτο μου που όταν στα δεκαέξι μου γέμιζα το σπίτι με αφίσες των Sex Pistols και ανάποδες μαυροκόκκινες δεν είχα να αντιμετωπίσω έναν στρατόκαυλο που ξεκινούσε τη μέρα του λέγοντας “διατάξτε” και όχι “καλημέρα” στο αφεντικό του. Είχα την τύχη λοιπόν να μεγαλώσω με τη μητέρα μου. Η οποία αποφάσισε από πολύ μικρή ηλικία να με αντιμετωπίζει σαν ενήλικο, η οποία μου έμαθε πως ο σεβασμός είναι κάτι που κερδίζεται, η οποία ποτέ δεν μου απαγόρευσε λέξεις, εκφράσεις και ιδέες. Ημούν υπεύθυνος να επιλέξω και κατ’ επέκταση υπεύθυνος των πράξεών μου. Μέσα από όλη αυτή την ελευθερία και την παντελή έλειψη ανούσιων και ηλίθιων τυπικών έμαθα να μην κρύβομαι. Οποιαδήποτε μαλακία έχω κάνει στα εικοσιδύο μου χρόνια η μητέρα μου την έχει μάθει, πάντα από εμένα. Γιατί έμαθα πως οι πράξεις μου είναι αυτές που με ορίζουν και όχι μία εικόνα που πρέπει να χτίσω για τον εαύτο μου. Γιατί έμαθα πως «όταν θες να κάνεις κάτι ποτέ δεν πρέπει να ντρέπεσαι για αύτο».

Βγαίνοντας ολό και περισσότερο στον «έξω κόσμο», και ιδιαίτερα αφού μετακόμισα στην Αμερική, δεν συναντούσα αυτή την αντίληψη, μάλλον το ακριβώς αντίθετο. Μία φοβερή έμφαση στο πώς λέμε ό,τι λέμε, στο ποία είναι η είκονα μας σε βαθμό που έκανε σχεδόν ανούσιο το τί εννοούμε και ποιοι είμαστε. Αρκεί όλα να φαίνονται καλά και σωστά. Και εδώ ξεκινάει το μεγαλύτερο πρόβλημα της τετράγωνης λογικής μου με όλη αυτή τη νοοτροπία. Το πώς ορίστηκαν αυτά τα στεγανά και αυτοί οι περιορισμοί, πως αναγκαστήκαμε να ζούμε με το φόβο του να ξεφύγουμε από την πολιτική ορθότητα, κάτι που τελικά όχι απλά δεν βοηθάει σε τίποτα αλλά χειροτερεύει στην ουσία όλα όσα κλήθηκε να βοηθήσει και δημιουργεί προβλήματα που δεν υπήρχαν.

21η Απριλίου: Από τη χούντα, στην «αριστερά» του 4ου Ράιχ…

Η φετινή επέτειος του πραξικοπήματος των συνταγματαρχών του 1967, σηματοδοτεί έναν ιστορικό παραλογισμό: Από τους κόλπους της Αριστεράς που κυνηγούσε λυσσασμένα η χούντα, αναδείχτηκαν τα σημερινά ανδρείκελα του 4ου Ράιχ…
Από τα αμερικανοκίνητα ανδρείκελα των συνταγματαρχών φτάσαμε σε μια τερατώδη ιστορική αναστροφή: Να βρίσκονται στο ρόλο των ανδρεικέλων, της παγκόσμιας χρηματιστηριακής χούντας (αυτή τη φορά), οι «αριστεροί» που διωκόντουσαν από τη χούντα…

Το ιστορικό αυτό παράδοξο βρίσκεται μέσα στα «παιχνίδια» ή τις «φάρσες» της ιστορικής διαλεκτικής. Διότι η ιστορία όχι μόνο δεν δίνει τίποτα δωρεάν, αλλά τιμωρεί σκληρά αυτούς που τη χλευάζουν και προδίδουν τη «διαλεκτική» της…

Συνεπώς δεν είναι «ιστορικό παράδοξο», αλλά το τίμημα των ιστορικών προδοσιών και της ενσωμάτωσης της Αριστεράς.

Κάθε προδοσία της Αριστεράς ήταν μια «ιστορική έκτρωση» και είχε ως τίμημα τραγωδίες για τους λαούς και την Αριστερά, καθώς και τη γέννηση πολιτικών εκτρωμάτων.

Τις ταξικές συνεργασίες του σταλινισμού και τις προδοσίες του τις πληρώσαμε με μεγάλες ιστορικές τραγωδίες του εργατικού και λαϊκού κινήματος και με γιγάντιες μεταλλάξεις…

Πρόσφατο ελληνικό παράδειγμα το 1989. Εδώ η ταξική συνεργασία γέννησε το έκτρωμα της συγκυβέρνησης Τζαννετάκη και άνοιξε διάπλατα τις πόρτες στη βαρβαρότητα του νεοφιλελευθερισμού, με εφιαλτικό επακόλουθο: Την τραγωδία της ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ της αριστεράς στον σύγχρονο νεοταξικό φασισμό: Το 4ο Ράιχ…

21 ΑΠΡΙΛΗ 1967: “ΛΑΜΟΓΙΑ ΣΤΟ ΧΑΚΙ”

ΝΙΚΟΣ ΜΠΟΓΙΟΠΟΥΛΟΣ

Η ιστορική άγνοια αποτελεί λίπασμα για την πολιτική αφασία. Ο φασισμός γίνεται «ελκυστικός» έτσι: Πατώντας πάντα στο έδαφος της αφασίας και της άγνοιας.

Το κράτος μας, με τους θύλακες της αέναης και μηδέποτε συντελούμενης «αποχουντοποίησης», έχει κάθε λόγο να καλλιεργεί την αφασία και την άγνοια, ώστε έτσι να κρατά πάντα ζεστό τον κόρφο που επωάζει τα «φίδια» του.

Πάνω σε αυτό το έδαφος, της καλλιεργούμενης άγνοιας και της αφασίας, της ιστορικής παραχάραξης και της μαζικού τύπου πολιτικής λοβοτομής, αναπτύσσονται σήμερα, 49 χρόνια από την επιβολή της δικτατορίας των συνταγματαρχών, οι γνωστές θεωρίες για το «πόσο καλύτερα ήταν τα πράγματα επί χούντας»…

***

Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει χούντα  – στην Ελλάδα και οπουδήποτε στον κόσμο – που να μην είναι κυλισμένη στο αίμα της τρομοκρατίας, των δολοφονιών, στην αγριότητα των ανά τον κόσμο «ΕΑΤ – ΕΣΑ», στην ταξική βαρβαρότητα και στο βούρκο της διαφθοράς.

Όσον αφορά στο τελευταίο, στο ζήτημα της διαφθοράς, της βρωμιάς και της δυσωδίας, με τους «ημέτερους» συνταγματάρχες είχαμε εκείνη ακριβώς τη διαφθορά και εκείνη την «τιμιότητα» που άρμοζε στη γελοιότητά τους:

Πιθήκια, κουνούπια και κατσαρίδες…

Στο κλασικό κόμικς Maus, ο Art Spiegelman αφηγείται την ιστορία του Πολωνοεβραίου πατέρα του τα χρόνια πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο, τον τρόπο με τον οποίο έζησε και επιβίωσε από το στρατόπεδο συγκέντρωσης και τη ζωή του μετά τον εφιάλτη.
Το βαθιά ανθρώπινο έργο συγκέντρωσε διθυραμβικές κριτικές, κέρδισε το βραβείο Πούλιτζερ και συνέβαλε όσο ελάχιστα βιβλία ώστε να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζονται τα κόμικς.
Και αυτό γιατί ο Spiegelman δεν προσπάθησε να φτιάξει ένα «σοβαρό» κόμικς αρνούμενος το μέσο του (το οποίο μέχρι εκείνη τη στιγμή σε μεγάλο βαθμό ήταν ταυτισμένο με μια φτηνή παιδική διασκέδαση), αλλά αντίθετα χρησιμοποιεί όλες τις διακριτές δυνατότητες που του δίνει το μέσο ώστε να αφηγηθεί μια ιστορία με τρόπο που μόνο το κόμικς θα μπορούσε να το κάνει (μια παρόμοια δηλαδή αντιμετώπιση με αυτή του Alan Moore στο Watchmen).
Η πιο έντονη εκφραστική επιλογή στο Maus είναι η απεικόνιση των Εβραίων, των Πολωνών και των ναζί.

……Η 21η Απριλίου κι Εμείς…… (Από την 21η Απριλίου και μετά η ελληνική κοινωνία εγκατέλειψε τον εαυτό της και δεν γύρισε πίσω ποτέ.)…

Γράφει o Χρήστος Βακαλόπουλος

Λόγω της ημέρας αναδημοσιεύουμε ένα αρκετά εσωτερικό αλλά ταυτόχρονα τόσο εμβληματικό κείμενο του Χρήστου Βακαλόπουλου, κριτικού κινηματογράφου και σκηνοθέτη. Αντιπροσωπευτικό μιας ολόκληρης εποχής: πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την δικτατορία της 21ης Απριλίου. Ικανό να ξανανοίξει συζητήσεις, σκέψεις και προβληματισμούς χωρίς να αφορά μόνο το παρελθόν αλλά και το παρόν μας…

Το άρθρο του Χρήστου Βακαλόπουλου, Η 21η Απριλίου κι Εμείς, δημοσιεύτηκε το Πάσχα του 1992, στο 5ο τεύχος του περιοδικού Ιστός. 

---

Η 21η Απριλίου κι Εμείς

---

Δεν είμαστε πια οι ίδιοι άνθρωποι που μεγαλώσαμε μαζί στο γυμνάσιο στη διάρκεια της δικτατορίας. Μαζευτήκαμε τότε γύρω από ένα συγκρότημα ροκ, τους Peppers και αργότερα Ρέμπελους, που πρόλαβαν να παίξουν σε μερικές συναυλίες και να βγάλουν ένα δίσκο σαράντα πέντε στροφών στην εταιρεία Zodiac, λίγο πριν διαλυθούν μέσα σ’ αυτή την παρεξήγηση που ονομάσθηκε μεταπολίτευση. Πίσω μας είχαμε έναν κόσμο ουσιώδους αφέλειας που δεν τον ξαναβρήκαμε ποτέ, παρ’ όλο που τα πρώτα χρόνια της χούντας συνέχιζε ακόμα να υπάρχει – οι άνθρωποι έβγαζαν καρέκλες στους δρόμους της Κυψέλης, οι θερινοί κινηματογράφοι γέμιζαν στις ταράτσες, στα πάρτυ όλοι ντρεπόντουσαν με την άνεσή τους. Όμως αυτός ο κόσμος άρχισε να εξαφανίζεται σε όφελος της τηλεόρασης, των ντισκοτέκ και του φαινομενικού αντίβαρού τους, της αμφισβήτησης.

Η κουλή ιστορία του Κούλη…

Δεν είναι όλοι οι αριστεροί τρομοκράτες, αλλά όλοι οι τρομοκράτες ήταν αριστεροί.Λυπάμαι που είσαστε τόσο ανιστόρητοι και αγνοείται την ιστορία της μεταπολιτευτικής τρομοκρατίας.

Αυτά είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης σήμερα στη βουλή, και πριν προλάβει να κλείσει το στόμα του, γκρεμίστηκαν τα τείχη της Ακροναυπλίας, και αντιλάλησαν οι βράχοι της Μακρονήσου.

Σφυριά δικαστών χτύπησαν στους πάγκους έκτακτων στρατοδικείων, και κάνες όπλων άστραψαν στα εκτελεστικά αποσπάσματα.

Ένα αεράκι φύσηξε αυτοστιγμής, σηκώνοντας χώμα από το χωματόδρομο της Μέρλιν, και μεταφέροντας το μέσα στα μπουντρούμια της ΕΑΤ – ΕΣΑ, και πάνω στην ταράτσα της Μπουμπουλίνας.

Λύγισαν τα γόνατα του αλύγιστου Τατάκη, και πάγωσε το άσβηστο χαμόγελο του Μπελογιάννη.
Ακούστηκε ο υπόκωφος ήχος από το λοστάρι που έσπασε τα κεφάλια του Λαμπράκη και του Τεμπονέρα, ακολουθούμενος από το μαρσάρισμα ενός τρίκυκλου που προσπάθησε να χαθεί στα στενά.

Ράγισαν τα πεζοδρόμια που επάνω τους ξεψύχησε ο Πέτρουλας, ο Κουμής και η Κανελλοπούλου.
Σκίρτησαν τα άψυχα κορμάκια του Καλτεζά και του Γρηγορόπουλου, και ένας τελευταίος σφυγμός δόνησε τη μαχαιρωμένη καρδιά του Παύλου Φύσσα.