Ποιοτικά όρια της δημοκρατίας: Μέγεθος πληθυσμού, κόμματα και συνείδηση

Αθανάσιος Γεωργιλάς

Σε προηγούμενη δημοσίευση παρουσιάσαμε την εξέλιξη των «μοντέλων της φιλελεύθερης δημοκρατίας» από το σύγγραμμα Η ιστορική πορεία της φιλελεύθερης δημοκρατίας/The Life and Times of Liberal Democracy του Καναδού Crawford Brough Macpherson. Σε αυτήν την παρουσίαση θα γενικεύσουμε τον προβληματισμό του για τις κύριες προϋποθέσεις και τα εμπόδια μιας σύγχρονης δημοκρατίας.

Πριν ξεκινήσουμε οφείλουμε να επισημάνουμε πως θα ήταν μεγάλο λάθος να θεωρήσουμε εξαιτίας αυτής της παρουσίασης πως ο Macpherson είναι κατά βάση ένας θεωρητικός της «συμμετοχικής δημοκρατίας». Κάτι τέτοιο θα ήταν μεγάλη απλούστευση και θα αδικούσε το βάθος του έργου του. Ο ίδιος περισσότερο ασχολήθηκε με την μελέτη της φιλελεύθερης δημοκρατίας παρά με την υπόθεση μιας δημοκρατίας που διανέμει εξίσου στα μέλη της το πολιτικό αγαθό. Αν κατέληξε στην πορεία της μελέτης του να διατυπώσει πολύ πιο πειστικές θέσεις και προτάσεις για τη συμμετοχική δημοκρατία από άλλους ένθερμους θιασώτες της άμεσης δημοκρατίας, αυτό οφείλεται στο γεγονός πως ο ίδιος δεν ήταν ιδεολογικά προσκολλημένος σε αυτήν την ιδέα και για τον λόγο αυτόν ήταν ελεύθερος να βλέπει πιο καθαρά τις δυνατότητες και τα όρια της άμεσης διακυβέρνησης. Ο Macpherson προσεγγίζει την άμεση δημοκρατία ως μια εξέλιξη της φιλελεύθερης δημοκρατίας, από την σκοπιά του φιλελευθερισμού και όχι ως ένα αυθαίρετο διανοητικό άλμα του νου αποκομμένο από την ιστορική πραγματικότητα, και για αυτόν τον λόγο η εργασία του έχει μια επιπλέον σημασία.

Επιπρόσθετα επιλέξαμε αυτήν την μελέτη για να παρέμβουμε με τον τρόπο μας στην επικαιρότητα της προεκλογικής περιόδου. Η χρεωκοπία του αριστερού αγωνισμού, το άδειασμα των κινημάτων από κόσμο και περιεχόμενο τα οποία είχαμε παρακολουθήσει την περίοδο 2010-2015 να επιχειρούν στα τυφλά μια μορφή κοινωνικής αυτοάμυνας, και η ηχηρή βουβαμάρα των αυτοαποκαλούμενων αμεσοδημοκρατών οι οποίοι μετά από μία βραχεία περίοδο τρυφηλότητας στην αγκαλιά του αριστερού Μορφέα αναβαπτίζονται τώρα ξανά στην κολυμβήθρα του κοινωνικού αναχωρητισμού και του αναρχισμού προκειμένου να διατηρήσουν μια ιδεολογική ιδιαιτερότητα –εφόσον δεν έχουν πολιτική– αποτελούν στο σύνολο τους λίγες από τις ενδείξεις καθολικής απουσίας πολιτικής ευπρέπειας και ηθικού οράματος για τη χώρα.

Ουαί υμίν Ευρωπαίοι Φαρισαίοι υποκριταί

Του ΜΩΥΣΗ ΛΙΤΣΗ

H Ευρώπη δεν αντέχει 160.000 πρόσφυγες-τόσους προβλέπει η συμφωνία της ΕΕ για μετεγκατάσταση των αιτούντων άσυλο στις 28 χώρες μέλη, η οποία δεν τηρείται καν-αλλά αντέχει… περισσότερους από 4 εκατομμύρια αστέγους!

Μέσω κοινωνικών δικτύων επανήλθε στο φως της δημοσιότητας άρθρο της εφημερίδας «Γκάρντιαν» από τον Φεβρουάριο του 2014, στο οποίο αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι στην Ευρώπη υπάρχουν σήμερα περισσότερες από 11 εκατ. άδειες κατοικίες, όταν σε ολόκληρη την ΕΕ υπάρχουν 4,1 εκατ. άστεγοι.

Το δημοσίευμα αναφέρεται σε άδεια σπίτια και όχι στα, κύριος οίδε, πόσα άδεια ξενοδοχεία ή άλλες εγκαταστάσεις έχουν εγκαταλειφθεί, ιδίως στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου λόγω της κρίσης και οι οποίες θα μπορούσαν με σχετική ευκολία να φιλοξενήσουν τους χιλιάδες απόκληρους που αναζητούν ένα καλύτερο μέλλον, κυνηγημένοι από τις σφαγές και την ανέχεια…

Αναζητώντας μάλιστα στοιχεία στο διαδίκτυο για τον αριθμό των εγκαταλελειμμένων ξενοδοχείων στην Ευρώπη, έπεσα πάνω σε πρόσφατο φωτογραφικό ρεπορτάζ της βρετανικής εφημερίδας «Daily Mail», το οποίο μιλά για 100 τουλάχιστον εγκαταλελειμμένα πολυτελή ξενοδοχεία, σε ένα φωτογραφικό οδοιπορικό από το Γκραντς της Αυστρίας στην Γερμανία και την Ιταλία..

Τι εννοούμε ως πραγματικότητα;

Λεπτομέρεια από το έργο του Φερνάν Λεζέ Η δημιουργία του κόσμου, 1923

Μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι ο κόσμος στον οποίο ζούμε δεν είναι απλώς αποκύημα της φαντασίας μας;

Ο φαύλος κύκλος της αναζήτησης

Ρότζερ Πένροουζ*

Τι εννοούμε ως «πραγματικότητα»; Για όσους από εμάς θεωρούν εαυτούς πραγματιστές, ρεαλιστές, υπάρχει μια λογική απάντηση: «Η πραγματικότητα αποτελείται από τα πράγματα – τραπέζια, καρέκλες, σπίτια, πλανήτες, ζώα, ανθρώπους κ.ο.κ. – τα οποία είναι φτιαγμένα από ύλη». Θα συμπεριλαμβάναμε ίσως σε αυτά και μερικές πιο αφηρημένες έννοιες όπως ο χώρος και ο χρόνος, και θα αναφερόμασταν στο σύνολο όλων αυτών των «πραγματικών» πραγμάτων με τον όρο «το Σύμπαν». Ορισμένοι θα μπορούσαν να αντιτάξουν ωστόσο ότι αυτή δεν είναι ολόκληρη η πραγματικότητα. Το ζήτημα που τίθεται κυρίως είναι αυτό της πραγματικότητας του μυαλού μας. Δεν θα έπρεπε να συμπεριλάβουμε τις συνειδητές εμπειρίες ως κάτι πραγματικό; Ή έννοιες όπως η αλήθεια, η αρετή ή η ομορφιά;

Ορισμένοι πραγματιστές μπορεί να υιοθετήσουν μια πεισματικά υλιστική άποψη και να θεωρήσουν τη νοητική ικανότητα και όλα τα χαρακτηριστικά της δευτερεύοντα σε σχέση με ό,τι είναι υλικά πραγματικό. Οι νοητικές μας καταστάσεις στο κάτω κάτω (θα μπορούσαν να πουν μερικοί) αποτελούν απλώς τα εμφανή χαρακτηριστικά της κατασκευής και της συμπεριφοράς του «υλικού» εγκεφάλου μας. Συμπεριφερόμαστε με συγκεκριμένους τρόπους επειδή ο εγκέφαλός μας ενεργεί σύμφωνα με τους φυσικούς νόμους – τους ίδιους νόμους στους οποίους υπακούουν όλα τα πράγματα που είναι φτιαγμένα από φυσική ύλη. Η συνειδητή νοητική εμπειρία επομένως δεν έχει άλλη πραγματικότητα πέρα από την πραγματικότητα της ύλης που προκαλεί την ύπαρξή της. Παρ’ ότι ακόμη δεν έχει κατανοηθεί πλήρως, είναι απλώς ένα «επιφαινόμενο» το οποίο δεν έχει καμία επιπρόσθετη επιρροή, πέραν των επιταγών των φυσικών αυτών νόμων, στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται ο οργανισμός μας.

Ορισμένοι φιλόσοφοι θα μπορούσαν να υιοθετήσουν εντελώς αντίθετη άποψη, υποστηρίζοντας ότι το πρωτεύον στοιχείο είναι αυτή καθαυτή η συνειδητή εμπειρία. Από αυτή την οπτική γωνία η «εξωτερική πραγματικότητα» η οποία φαίνεται να συνθέτει το περιβάλλον αυτής της εμπειρίας, πρέπει να εκληφθεί ως δευτερεύουσα κατασκευή η οποία εξάγεται από τα συνειδητά αισθητικά δεδομένα. Ορισμένοι θα μπορούσαν ακόμη και να προτάξουν την άποψη ότι η συνειδητή εμπειρία του καθενός από εμάς ξεχωριστά πρέπει να θεωρείται πρωτεύουσα και ότι οι εμπειρίες των άλλων είναι απλώς πράγματα τα οποία πρέπει να εξαχθούν τελικά από τα αισθητικά δεδομένα του καθενός μας.

Ο ηδονισμός της Υακίνθης εγέννησε τα εμβατήρια

του Θανάση Σκαμνάκη

“Τα εμβατήρια είναι κάτι σαν ψεκασμός από αεροπλάνο. Σκοτώνουν τα ενοχλητικά ζωύφια κι αφήνουν τους αγρούς ελεύθερους να υποδεχτούν ανθρώπους, ζώα και πουλιά. Η φύση αποκτά ομοιογένεια.Το ίδιο και η πόλη με την ανάκρουση εμβατηρίων.
Τα εμβατήρια εκμαιεύουν καταθέσεις της πολιτείας εντός μας, απ’ τα μαθητικά θρανία. Και δημιουργούν τη λεγόμενη έξαρση, φυσικά μες απ’ τους εφησυχασμένους αγωγούς, κι όχι μες απ’ τους αναθεωρητικούς κι ανήσυχους, όπως υπήρξα εγώ, σαν ήμουν έφηβος. Εύρισκα τότε τα εμβατήρια, μια εξοργιστική απλοποίηση της μουσικής συμπεριφοράς. Κάτι σαν κόμικς μουσικής…

Τοιουτοτρόπως κάπως συνέβη εις τας Αθήνας η δικτατορία του Παγκάλου. Δια του ηδονισμού της Δεσποινίδος Υακίνθης, η οποία πειθαρχεί και ηδονίζεται αρκούντως ακούγοντας στρατιωτικά εμβατήρια, από την Φιλαρμονικήν του Δήμου, καθώς διασχίζει την οδό Φιλελλήνων… Λοιπόν ο ηδονισμός της Υακίνθης, υπήρξεν πρωθύστερος της ανακρούσεως των εμβατηρίων. Και μάλλον ο τρόπος ηδονισμού της Υακίνθης εγέννησεν τα εμβατήρια κι αυτά με τη σειράν των, την επιτυχή επιβολή πάσης δικτατορίας, βασιζομένης πάντοτε εις το αλάθητον ρυθμικόν κριτήριον των νεοελλήνων της πρωτευούσης”.

«Ο Α’ Παγκόσμιος δεν τελείωσε, η Τουρκία ζει σε καθεστώς πολέμου»

Συντάκτης: Νικόλας Ζηργάνος

«Το πολιτικό λεξιλόγιο του τουρκικού καθεστώτος έχει περιοριστεί σε πέντε με έξι λέξεις, εχθρός, προδότης, συνεργάτης, υποτιθέμενος διανοούμενος. Το καθεστώς δεν ανέχεται κανέναν να ασκεί κριτική, να έχει άλλη γνώμη» λέει σε συνέντευξη του στην «Εφ.Συν.» ο Χαμίτ Μποζαρσλάν, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο EHESS στη Γαλλία και συγγραφέας πολλών βιβλίων για τη Μέση Ανατολή.  Στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Σαββάλας η «Ιστορία της σύγχρονης Τουρκίας».

Είναι Κούρδος, γεννήθηκε στο Ντιγιάρμπακιρ της Νοτιοανατολικής Τουρκίας και ζει μόνιμα στη Γαλλία. Στην Αθήνα ήρθε προσκεκλημένος του ελληνικού παραρτήματος του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ. 

                              ≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃≃

⚫ Με την «αραβική άνοιξη», το 2011, πιστέψαμε ότι η νέα Μέση Ανατολή θα μετεξελιχθεί με δημοκρατία και ελευθερία. Τώρα έχουμε χάος και πολέμους. Γιατί φτάσαμε εδώ; 

Εχετε δίκιο, οι προσδοκίες από την «αραβική άνοιξη» ήταν πολύ μεγάλες. Ιδίως στην αρχή της. Αυτό που συνέβη το 2011 ήταν ένα είδος τελευταίας ευκαιρίας. Το 2011, οι αραβικές κοινωνίες απέρριψαν τρία πράγματα.

Πρώτον, απέρριψαν τα ολοκληρωτικά καθεστώτα που ήταν στη θέση τους για δεκαετίες και δεν είχαν πλέον δυνατότητα να ενσωματώνουν όλη την κοινωνία, δεύτερον, απέρριψαν τη βία και την καταπίεση και τρίτον, εκδήλωσαν μια αντίθεση απέναντι στην «κοινωνική κόπωση», καθώς πλέον, από τα χρόνια του 1990 και μετά, οι αραβικές κοινωνίες ήταν σε κατάσταση στασιμότητας και πολιτικής ακινησίας.

Για τις αραβικές κοινωνίες, το 2011 ήταν το μόνο χρονικό σημείο στην ιστορία του αραβικού κόσμου που μπορούσε να συμπυκνώσει ταυτόχρονα την επανάσταση ως ανάγκη για αλλαγή και την ανάγκη για δημοκρατία. Η δημοκρατία νομιμοποιούσε την επανάσταση και η επανάσταση επέτρεπε στη δημοκρατία να λειτουργεί.

⚫ Ομως είδαμε την πλήρη αντιστροφή αυτής της διαδικασίας που ήταν πράγματι έτσι στο αρχικό της στάδιο. Τι πήγε στραβά; 

Τα κρουασάν και οι φράουλες…

Δύο άνθρωποι που σημαίνουν πολλά ο ένας για τον άλλο δημιουργούν έναν κόσμο, συστήνουν έναν κόσμο, που υπάρχει μόνο όσο «είναι» μαζί. Όσο Είναι, δηλαδή. Ο κοινός χρόνος τους μετασχηματίζεται σε κοινό τόπο τους και οι σκέψεις του ενός για τον άλλο γίνονται η ιστορία του τόπου αυτού. Δύο άνθρωποι που σημαίνουν πολλά ο ένας για τον άλλο, όταν αγγίζονται, καθηλώνουν τον κόσμο για πάντα στην Άνοιξη

του Αντώνη Ανδρουλιδάκη

Ο κόσμος αυτός έχει τις δικές του λεωφόρους, τα δικά του δίκτυα επικοινωνίας, τις δικές του θάλασσες, τα δικά του χάρτινα καράβια, το δικό του ουρανό, τις δικές του Κυριακές, τα δικά του μεσημέρια, το δικό του κόκκινο, τη δικιά του «γλώσσα», το δικό του χώμα, τα δικά του κρουασάν και τις δικές του φράουλες. Δεν έχει μπάτσους, δεν έχει δικαστές, δεν έχει γραφειοκρατία, δεν έχει θεσμούς, δεν έχει στρατούς, δεν έχει, ούτε καν καλώς εννοούμενα, συμφέροντα κι ακόμη δεν έχει δημοσιογράφους, ούτε βέβαια τηλεόραση.

–

Σ’ αυτόν τον τόπο, ο χρόνος γίνεται χώρος, επιβεβαιώνοντας το χωροχρονικό συνεχές. Κάπως έτσι και η Ιστορία ενός Τόπου, ίσως δεν είναι τίποτα περισσότερο, παρά οι σκέψεις που κάναμε ο ένας για τον άλλο. Κάπως έτσι, και η Ιστορία ενός Τόπου δεν είναι τίποτα περισσότερο, παρά οι σκέψεις που κάναμε για τη θάλασσα, το κόκκινο χρώμα, τον ουρανό, τα μεσημέρια, τα κρουασάν και τις φράουλες.

 –

Με τον καιρό, ακροπατώνταςστην αμοιβαία εμπιστοσύνη τους, οι δύο αυτοί άνθρωποι αρχίζουν να αποδέχονται τον κόσμο-δημιούργημα τους, σαν πραγματικό. Ίσως, σαν τον μόνο πραγματικό κόσμο. Η αμοιβαία εμπιστοσύνη τους χαράζει τα σύνορα της χώρας τους. Μερικοί,μάλιστα, παύουν πια να ανησυχούν για τον τυχόν χωρισμό τους,γιατί ξέρουν ότι θα ζήσουν για πάντα ο ένας μέσα στον άλλο.Κάπως έτσι, η Χώρα μας είναι ο Έρωτας μας κι ο Έρωτας μας γίνεται ο καινούργιος κόσμος μας.

ΜΜΕ: Το μακρύ… παλαμάρι της διαπλοκής…

Ο πιο ασφαλής δρόμος προς τα μεγάλα κέρδη περνούσε μέσα από τον εκφυλισμό του πνευματικού επιπέδου…

γράφει στο «Εκδότες χωρίς εκδότες» (εκδ. Πόλις) ο Αντρέ Σίφριν, που έφυγε από τη ζωή πριν από λίγες μέρες, αναλύοντας με παραδείγματα και ονόματα την κατάσταση που διαμορφώθηκε στην Αμερική όταν οι μεγάλες επενδυτικές εταιρίες και οι «βαρόνοι» των ΜΜΕ, έβαλαν χέρι στο βιβλίο.

Επενδυτές σαν τον Murdoch και τον Newhouse, ιδιοκτήτες –ταυτόχρονα- εφημερίδων, περιοδικών, ραδιοφώνων, τηλεοράσεων, εταιριών παραγωγής βιντεοταινιών, κινηματογραφικών στούντιο, δισκογραφικών εταιριών, βιβλιοπωλείων και εκδοτικών οίκων, οι οποίοι, μέσα από τον έλεγχο της γνώσης, της ενημέρωσης, της ψυχαγωγίας και κάθε σχετικής συζήτησης στο δημόσιο χώρο, όχι μόνο στηρίζουν τις πιο αντιλαϊκές πολιτικές και τους πιο αντιδραστικούς πολιτικούς, από την Θάτσερ και τον Μπλερ ως τον Κλίντον και τον Γκίνγκριτς, αλλά διαμορφώνουν και την κουλτούρα των πολιτών προκειμένου να αποδέχονται ως «φυσικό» και «μοναδικό» το καθεστώς διαφθοράς και να εκλέγουν ως εκπροσώπους τους αυτούς που απεργάζονται την εκμετάλλευση και ισοπέδωσή τους, την καταστροφή του πολιτισμού και του περιβάλλοντος, τη φτωχοποίηση της κοινωνίας και τη διεύρυνση του χάσματος των ανισοτήτων!
Γύρω τους, ένας ολόκληρος κόσμος από δημοσιογράφους, συγγραφείς και πανεπιστημιακούς, φέρνει σε πέρας αυτή την «αποστολή», με προφανείς ιδιοτελείς σκοπούς. Στον αντίποδα, ο Σίφριν, εκδότης –μεταξύ άλλων- του Νόαμ Τσόμσκι, της Χάνα Άρεντ και του Χάουαρντ Ζιν, αναφέρει συγγραφείς που αρνήθηκαν να δώσουν τα βιβλία τους στους εκδοτικούς κολοσσούς, χάνοντας πολλά εκατομμύρια από προκαταβολές και δικαιώματα, και, επίσης, απέφυγαν να τα παρουσιάσουν στις μεγάλες αλυσίδες προτιμώντας τα μικρότερα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία που συμπιέζονται αφόρητα από τα τραστ.