
του Θ. Παπαρήγα
έθνος είναι μια ιστορική κατηγορία που δημιουργείται από τον καπιταλισμό, με βάση στοιχεία που προϋπάρχουν και βαθμιαία σχηματίζονται στους κόλπους της προκαπιταλιστικής κοινωνίας.
Προϋποθέσεις του έθνους και του εθνικού κράτους:
α) Γενίκευση και συστηματικοποίηση των εμπορευματονομισματικών σχέσεων. Ο όρος αυτός είναι ο “γενικά απαραίτητος”, δηλ. ο όρος εκείνος χωρίς τον οποίο η εθνική οντότητα δεν μπορεί να υπάρξει. Αυτό εξηγεί το ότι τα έθνη εμφανίζονται μαζί με την αστική τάξη και το ότι τα κράτη που υπάρχουν πριν από τον καπιταλισμό δεν είναι εθνικά.
β) Γεωγραφική κοινότητα και γλωσσική ομοιογένεια.
Αυτοί οι όροι είναι βέβαια, (δυνάμει αναγκαίοι), παρουσιάζουν, όμως, μεγάλες αντιφάσεις. Τι είναι πχ., οι Εβραίοι, οι Τσιγγάνοι; από την άλλη μεριά, οι Βορειοαμερικανοί υπήκοοι του Γεωργίου του Γ΄ εξεγέρθηκαν με την επιδίωξη της ανεξαρτησίας παρά το ότι ήταν Άγγλοι στην πλειοψηφία του. Στην διαδικασία σχηματισμού των εθνών, παίζουν ρόλο πάρα πολλοί παράγοντες που δεν μπορούν να προβλεφθούν από πριν και δεν επαναλαμβάνονται ομοιόμορφα (και, καμιά φορά, δεν επαναλαμβάνονται καθόλου) σε όλες τις περιπτώσεις. Τέτοιοι παράγοντες είναι: οι φυσικοί, γεωγραφικοί και παρόμοιοι όροι διαβίωσης. Η ύπαρξη (ή η ανυπαρξία) ιστορικού παρελθόντος ιδιαίτερης σημασίας (κραυγαλέος ο ρόλος του στην δημιουργία του νεοελληνικού έθνους). Η επίδραση (προς την κατεύθυνση της επιτάχυνσης ή της επιβράδυνσης) των άλλων κρατικών σχηματισμών κλπ.
Στην δημιουργία των εθνών, συντελεί – πολύ σημαντικά, μάλιστα, και ένας παράγων που, συχνά, παραβλέπουμε: το γενικό επίπεδο ιστορικής ανάπτυξης του καπιταλισμού σαν ιστορικού σχηματισμού. Οι όροι και οι παράγοντες δημιουργίας των εθνών ήταν διαφορετικοί π.χ., το 1750 και διαφορετικοί σήμερα. Φαίνεται ότι η εξέλιξη του καπιταλισμού προσθέτει μάλλον παρά αφαιρεί “εθνοποιητικούς” παράγοντες. Έχουμε, π.χ., το παράδειγμα της διάσπασης της Βρετανικής Ινδίας σε Ινδία και Πακιστάν με βάση τη θρησκεία. Σημειώνουμε, παράλληλα, ότι αυτό δεν εμπόδισε την διάσπαση μεταξύ ανατολικού και δυτικού Πακιστάν και τη δημιουργία του Μπάνγκλα Ντες, παρά την ομοθρησκεία. Από την άλλη μεριά, οι Μουσουλμάνοι της Βοσνίας ομιλούν τέλεια σερβικά. Είναι χωριστό έθνος μόνο γιατί είναι μουσουλμάνοι;
Συνέχεια →
Μου αρέσει αυτό:
Μου αρέσει! Φόρτωση...