Εκτός από τα προβλήματα σταθερότητας που δημιουργεί στο χρηματοπιστωτικό τομέα η υπερχρέωση των τοπικών κυβερνήσεων στην Κίνα [1], υπάρχουν και άλλα προβλήματα τα οποία αποτελούν απειλή για τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος της Κίνας και κατά συνέπεια και για το οικονομικό της σύστημα . Πρόκειται για την κατάσταση του σκιώδους τραπεζικού συστήματος το οποίο είναι βέβαιον ότι έχει εξαπλωθεί υπέρμετρα αλλά για τους δυτικούς αναλυτές αποτελεί terraincognita σχετικά με το ακριβές μέγεθός του. Παρόλα αυτά μπορούμε , με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία και τις πληροφορίες σημειώνουμε τα παρακάτω:
Το σκιώδες τραπεζικό σύστημα μπορεί να εξαπλωθεί μέσω δανείων τα οποία στηρίζονται σε καταπιστεύματα (τα οποία εξαπλώνονται μέσω εταιριών καταπιστευμάτων), ενδο -επιχειρησιακά δάνεια τα οποία πρακτορεύουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα), γραμμάτια αποδοχής τραπέζης και εταιρικά ομόλογα. Το ύψος του χρηματικού ποσού που διακινήθηκε μέσω των συγκεκριμένων χρηματοπιστωτικών προϊόντων τον προηγούμενο έτος 2012 ανήλθε σε 5,9 τρις γουάν, εκ των οποίων τα 2,3 τρις γουάν ανήκαν στα εταιρικά ομόλογα.
Τα δάνεια αυτού του τύπου, τα οποία αυξήθηκαν κατά 400% τον προηγούμενο χρόνο, αποτελούν το σημαντικότερο παράγοντα της αύξησης του κινδύνου χώρας δεδομένου ότι εμπλέκονται οργανισμοί υψηλού ρίσκου όπως οι εταιρίες διαχείρισης ακίνητης περιουσίας και οι περιφερειακοί κυβερνητικοί οργανισμοί. Το σύνολο σχεδόν των δανείων αυτού του τύπου έχουν την εγγύηση του κινεζικού κράτους . Συνεπώς αποτελούν σημαντικό κίνδυνο για το γενικότερο χρηματοπιστωτικό σύστημα σε περίπτωση που υπάρξουν προβλήματα πτώχευσης ή αδυναμίας πληρωμών.
Παράλληλα και οι εμπορικές τράπεζες παρουσιάζουν σημαντική αύξηση των δραστηριοτήτων «εκτός ισολογισμού» οι οποίες δραστηριότητες προσομοιάζουν με τις δραστηριότητες του «σκιώδους τραπεζικού συστήματος». Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία την περίοδο 2011-2012 οι δραστηριότητες αυτού του είδους αυξήθηκαν κατά 1,1 τρις γουάν φθάνοντας συνολικά το ύψος των 3,6 τρις γουάν (περίπου το 23,0% της συνολικής τραπεζικής χρηματοδότησης) ενώ οι εντός ισολογισμών χορηγήσεις ανήλθαν μόνο σε 732 δις γουάν. Αυτή η κατάσταση του χρηματοπιστωτικού τομέα της Κίνας θυμίζει , υπό μιαν έννοια, την αρχική φάση απελευθέρωσης του δυτικού χρηματοπιστωτικού συστήματος κατά την οποία τα πράγματα οδηγήθηκαν στην αντίθετη ακριβώς κατάσταση όπου κυριαρχούσε μια παντελώς ασύδοτη αγορά.
Η έντονη πιστωτική επέκταση που ακολούθησε , όπως συμβαίνει σε όλες τις αντίστοιχες περιπτώσεις, δημιουργεί τις περίφημες πιστωτικές φούσκες των στοιχείων του ενεργητικού. Η Κίνα δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Μάλιστα βασικό κριτήριο θεωρείται η αύξηση της εγχώριας πίστωσης ως ποσοστό του ΑΕΠ . Σύμφωνα με τις στατιστικές παρατηρήσεις όταν αυτός ο λόγος αυξάνει κατά 30,0% στα τελευταία πέντε χρόνια τότε θεωρητικά η οικονομία βρίσκεται στα πρόθυρα της προσγείωσης (σπάσιμο της φούσκας). Οι υπολογισμοί δείχνουν ότι η κινέζικη οικονομία έχει υπερβεί το συγκεκριμένο ύψος.
Αυτή την περίοδο υπάρχουν δύο βασικά σενάρια ως πιθανές εξελίξεις στην κατάσταση της κινέζικης οικονομίας.
Σύμφωνα με το πρώτο η επιλογή της νέας κινεζικής ηγεσίας να υιοθετήσει ποιοτικά κριτήρια έναντι των ποσοτικών που χρησιμοποιούσε μέχρι σήμερα ( σταδιακή αύξηση της εγχώριας ζήτησης έναντι των επενδύσεων), θα μπορούσε να οδηγήσει την οικονομία της Κίνας σε μια λελογισμένη προσγείωση αφού θα περιόριζε την αχαλίνωτη πιστωτική επέκταση, κυρίως ρυθμίζοντας κατά κάποιο τρόπο την επέκταση του σκιώδους τραπεζικού συστήματος και τον υπέρμετρο δανεισμό των τοπικών κυβερνήσεων. Η μείωση του ρυθμού πιστωτικής επέκτασης είναι πολύ πιθανό ότι θα οδηγούσε σειρά υπερδανεισμένων επιχειρήσεων ή κρατικών οργανισμών σε πτωχεύσεις κάτι που θα μεταφερόταν ως σημαντικό κόστος στο ήδη υπερμοχλευμένο τραπεζικό σύστημα. Επομένως το κινεζικό κράτος θα πρέπει να προβεί σε σημαντική στήριξη της κεφαλαιακής βάσης του τραπεζικού συστήματος.
Υπάρχει όμως και ένα δεύτερο σενάριο σύμφωνα με το οποίο η νέα κινεζική ηγεσία αποτυγχάνει στο σχέδιο της να μειώσει την πιστωτική επέκταση και όλα παραμένουν πάνω κάτω τα ίδια. Η επόμενη κατάσταση δεν μπορεί παρά να είναι το «σκάσιμο της φούσκας» με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για την κινεζική οικονομία αλλά και την παγκόσμια. Η προβλεπόμενη αποτυχία σύμφωνα με το συγκεκριμένο σενάριο στηρίζεται στα πυκνά αλληλοεξαρτώμενα συμφέροντα των κυβερνητικών πολιτικών , κεντρικών και τοπικών , ελίτ αλλά και στην αλληλοδιαπλοκή των υφιστάμενων οικονομικών συμφερόντων της επιχειρηματικής ελίτ. Όλο αυτό το πλέγμα εξουσίας στηρίζει τον συγκεκριμένο τύπο ανάπτυξης και αποτελεί το συνδετικό υλικό του όλου εγχειρήματος.
Υπάρχει κάτι κοινό στα δύο συγκεκριμένα σενάρια : η ανάγκη της απομόχλευσης της κινέζικης οικονομίας. Όμως στην παρούσα φάση στην οποία βρίσκεται η παγκόσμια οικονομία κάτι τέτοιο θα δημιουργήσει νέα προβλήματα , μάλιστα όταν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ έχει εξαγγείλει τη σταδιακή μείωση της ποσοτικής διευκόλυνσης και μια περισσότερο στενή νομισματική πολιτική.
Τα σύννεφα πολλαπλασιάζονται και δυστυχώς οι προτεινόμενες κλασικές λύσεις από τους οικονομολόγους δεν αρκούν σε μια περίοδο όπου μεταβάλλεται αργά αλλά σταθερά ο καταμερισμός ισχύος στον πλανήτη. Βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου οι οικονομικές κρίσεις είναι πιο συχνές και πιο έντονες[2]. Παράλληλα και οι ανακατανομές ισχύος σε επίπεδο γεωπολιτικής θα συνεχιστούν κάτι που θα εξαναγκάσει τις μεγάλες αλλά και τις περιφερειακές δυνάμεις να αναθεωρούν και να προσαρμόζουν την γεωστρατηγική τους σε βραχυχρόνιο διάστημα , το οποίο αυξάνει έντονα την υπάρχουσα εντροπία, και συνεπώς αβεβαιότητα, του συστήματος.
[1] Δες προηγούμενο άρθρο: Κ. Μελάς, Οι στόχοι της νέας κινεζικής ηγεσίας και τα κρυφά χρέη του κρατικού τομέα, http://www.newmoney.gr/blog/16601/oi-stohoi-tis-neas-kinezikis-igesias-kai-ta-kryfa-hrei-toy-kratikoy-tomea
[2] Δες : Κ. Μελάς, Σύγχρονες Κρίσεις του Παγκόσμιου Χρηματοπιστωτικού Συστήματος, Εκδόσεις ΑΑ. Λιβάνη 2011.
απέραντο γαλάζιο 